Elk jaar aan de vooravond van de SPX, of Small Press Expo, vindt er een lezing plaats in de Amerikaanse Library of Congress. Dit jaar viel die eer te beurt aan Aimée de Jongh, die met haar graphic novel Dagen van Zand vele harten gestolen heeft in de Verenigde Staten. De locatie was onbedoeld symbolisch, aangezien daar ook haar onderzoek was begonnen waar het boek enkele jaren geleden ooit mee begon.

Op 16 september vond de lezing plaats en een paar dagen geleden werd de video, die van de lezing is gemaakt, vrijgegeven op YouTube. De Jongh heeft natuurlijk ook hier volop in de schijnwerpers gestaan toen het boek uitkwam, en mocht in de media al meerdere malen iets vertellen over de totstandkoming, maar als je wordt uitgenodigd voor een lezing in de Library of Congress dan doe je daar natuurlijk je best voor en dat blijkt. Met een hoop beeldmateriaal en een uitgebreide uitleg van het traject dat ze bewandelde, de indrukken die ze opdeed en de inzichten die ze  vergaarde, komt het onderzoek – en op die manier ook het boek – tot leven met meer details en anekdotes dan ze eerder ooit prijsgaf.

De lezing duurt ruim een uur, ook als je de verplichte – maar daarom niet minder gemeende – veer-in-de-bipsintroducties niet meetelt, en het is zonder meer een welbesteed uur. Het doet je bovendien verzuchten waarom er bij evenementen alhier toch nooit opnames worden gemaakt.

Aangezien de Library of Congress een overheidsinstituut is, is de video overigens voorzien van ondertiteling. Voor wie het handig vindt.

Voor wie overigens liever leest dan kijkt staat er ook een interview met De Jongh op het blog van de Library of Congress: Drawing the Dust Bowl.

Dat er overlap bestaat tussen striplezers en muziekliefhebbers wordt ons al decennialang ingepeperd, maar dat er ook overlap is met bordspelspelers blijkt eens te meer sinds bordspellen hip geworden zijn. De laatste jaren zijn een hoop stripfranchises gebruikt om spellen van te maken. Hellboy, Judge Dredd, Teenage Mutant Ninja Turtles, Scott Pilgrim en recentelijk Mind MGMT schieten ons zo te binnen. Wie het graag iets meer nerdy maakt, pakt Munchkin of What If? (van de makers van XKCD) uit de kast. Manga mag uiteraard niet ontbreken met kaartspellen als Yu-Gi-Oh en Pokémon. Ook Walt Disney gooide recentelijk hoge ogen met het succesvolle Villainous, waarin schurken uit allerlei Disney franchises het tegen elkaar opnemen. Maar verreweg het populairst zijn de spellen van Marvel en DC Comics. Van die laatste is Batman zonder twijfel de populairste held, terwijl Marvel bij voorkeur al haar helden op een hoop gooit. Het beste voorbeeld daarvan is het kaartspel Marvel Champions, wat gelijk ook het populairste stripspel is, met niet minder dan een 36e plek bij de Boardgamegeek.

Al deze spellen hebben één ding gemeen: je kruipt in de huid van de helden en schurken uit de stripverhalen. Lirius Games besloot het echter anders te doen. Sinds dit weekend staat de Kickstarter campagne online voor Age of Comics: The Golden Years, een bordspel waarin de spelers de rol aannemen van uitgevers, actief in de Amerikaanse comics industrie tijdens de jaren 30, 40 en 50. Spelers sturen hun vertegenwoordigers op pad om te ontdekken waar vraag naar is, proberen als eerste op de markt te komen met nieuwe genres en series, ronselen daarvoor de beste tekenaars en schrijvers en doen dit alles in de hoop de grootste fanschare aan zich te binden. De uitgeverij met de meeste lezers wint het spel.

Age of Comics is doordrenkt van het thema. Het bord en alle andere spelonderdelen zijn uiteraard in een klassieke comic-stijl getekend. Uitblinkers zijn de miniatuur omslagen die worden gebruikt als spelkaarten en -fiches. Ben je nieuwsgierig dan kun je het vast proberen op Tabletop Simulator of Tabletopia.

De Kickstarter campagne is net begonnen, maar het streefbedrag is al gehaald wat betekent dat het spel er sowieso komt en dat het nu afwachten is hoeveel stretch goals er worden behaald. Op de Kickstarter pagina en de website van Lirius Games zelf wordt niets gezegd over het uitleveren aan winkels, wat waarschijnlijk betekent dat dit een titel is die je enkel via Kickstarter kunt kopen. Een keuze die in de wereld van bordspellen niet ongebruikelijk is. Het spel is bedacht en geproduceerd door twee Italiaanse ontwerpers, waardoor de verzendkosten gelukkig acceptabel zijn.

De naam Alice Oseman is de laatste weken al vaker gevallen op 9e Kunst. Tim Layae gooide onlangs de knuppel in het hoenderhok door Osemans succes met Heartstopper als voorbeeld te nemen voor de kansen die de klassieke Nederlandse stripwereld in het algemeen en stripuitgevers in het bijzonder hebben laten liggen.

Het YA graphic novel genre is een succes en dat komt voor velen toch nog als een verrassing. De eerlijke, inhoudelijke discussie die werd gevoerd op het striplezersforum De Getekende Reep gaf daarvan blijk.

Dat heeft voor een deel te maken met de voor oudere striplezers onbekende verschijningsvorm: niet in boekvorm, maar online – en dan ook nog op platforms als Webtoon en Tapas. In een interessante vlog vertelt de Britse succesauteur Alice Oseman (27) over hoe ze de stap maakte van online naar boekvorm.

Overigens, deze vlog is uit 2019. Oseman wist toen nog niet wat haar te wachten stond, met een Netflix-serie, vijf succesvolle delen van haar boek en een enorme fanschare. We laten deze vlog vooral zien omdat Oseman helder uitlegt hoe ze bepaalde stappen zet, vastberaden en zoals we nu kunnen zeggen: met vooruitziende blik.

Op 24 augustus jongstleden liet distributeur Van Ditmar weten dat ze met ingang van 1 januari 2023 stopt met de verspreiding van Nederlandstalige strips. Voor de meeste striplezers is het belang van deze beslissing moeilijk in te schatten. De distributie is immers een onderdeel van de (strip)boekenwereld dat zich geheel aan het zicht van de consument onttrekt. Maar voor het voortbestaan van bakstenen stripwinkels is distributie een cruciaal onderdeel. En niet alleen heeft Van Ditmar een unieke positie, de timing is bovendien slecht.

In Nederland regelen een paar stripuitgevers hun eigen verspreiding, maar verreweg de meeste uitgevers maken gebruik van de diensten van één van twee verspreiders, met name voor de stripwinkels: Strips in Voorraad en Van Ditmar. Een aantal maanden voor Van Ditmar besloot de handdoek in de ring te gooien, maakte Ron Poland, de eigenaar van Strips in Voorraad, bekend in 2023 met pensioen te gaan en het stokje over te dragen aan uitgeverij Personalia. Dat zorgde al voor enige onrust, aangezien Poland voor veel uitgevers en winkels altijd een prettige en betrouwbare partner is geweest. Voor uitgeverij Personalia is stripverspreiding een geheel nieuwe kant van het vak waar ze nog geen praktische ervaring mee heeft.

Nu besluit dus de tweede grote verspreider, Van Ditmar, geheel te willen stoppen met de verspreiding van Nederlandstalige strips. Dat raakt de stripwinkel én de boekhandel.  In de tussentijd heeft Personalia haar plannen omtrent de overname van Strips in Voorraad nog niet bekend gemaakt en dat betekent dat er voor veel uitgeverijen en voor feitelijk alle Nederlandse stripspeciaalzaken veel onzekerheid bestaat. Maar daar komt nog een knelpunt bij dat uniek is voor de Nederlandse boekenmarkt.

Een uitgeverij die zijn boeken wil verkopen via de Nederlandse, reguliere  boekhandel heeft praktisch gezien de keuze uit twee distributeurs: Centraal Boekhuis (CB) of Van Ditmar. CB is met afstand de grootste en best verkopende speler, maar CB is ook duur, afstandelijk en formeel. Boeken bij Van Ditmar worden door boekhandels weliswaar minder goed ingekocht, maar de nadelen van CB kent Van Ditmar niet. Wie als stripuitgever geen gouden bergen verdient, maar toch verkrijgbaar wil zijn bij de algemene boekhandel heeft daarom in de praktijk maar één keus: Van Ditmar.

Nu Van Ditmar met de Nederlandstalige stripverspreiding stopt, zijn uitgevers dus gedwongen over te stappen naar het veel duurdere CB, of moeten ze accepteren dat hun boeken niet langer verkrijgbaar zijn via de reguliere  boekhandel. Beide keuzes zijn ongunstig en een hoop uitgeverijen zouden door dit besluit van Van Ditmar wel eens in de problemen kunnen komen. Daar ligt natuurlijk ook een kans voor Strips in Voorraad, maar of Personalia ook de algemene boekhandel wil en kan gaan bevoorraden is onbekend.

De situatie zorgt voor veel onrust en een hoop discussie en gespeculeer. In de wandelgangen houden deze ontwikkelingen zowel winkeliers als uitgevers bezig. Verwacht wordt dat Personalia binnenkort haar plannen zal ontvouwen, maar of daarmee alle onzekerheden worden weggenomen is de vraag. Zeker is in ieder geval dat de 9e Kunst hier binnenkort uitgebreider op terug gaat komen.

Vandaag de dag is Neil Gaiman bij de meeste lezers bekend van de vele fantasievolle romans die hij schreef, vooral gericht op ‘young adults’. Of van de films en televisieseries die naar aanleiding van zijn romans werden gemaakt. Maar in de jaren 90 stond Neil Gaiman vooral bekend als de schrijver van The Sandman, een baanbrekende comic reeks die een unieke niche binnen de stripwereld wist te bemachtigen en daarmee het striplandschap voorgoed veranderde. De eerste plannen om van The Sandman een film of tv-serie te maken werden al in de jaren 90 bekend gemaakt, maar het liep op niets uit. Het zou zeker niet de laatste keer zijn. The Sandman kreeg de naam onverfilmbaar te zijn, maar sinds afgelopen 5 augustus bewijzen elf afleveringen, te bekijken op Netflix, het tegendeel.

Hoewel de serie enthousiast onthaald werd – met bijvoorbeeld een Rotten Tomatoes publieksscore van 84% en een waardering bij IMDB van 7,8 – ging er desondanks veel aandacht uit naar de kritiek die de serie te verduren kreeg, hoofdzakelijk doordat er veel personages zijn aangepast om aan de huidige roep om inclusiviteit te voldoen en omdat er veel ruimte werd gegeven aan politieke statements. Veel fans van het eerste uur hadden hier moeite mee, hoewel Neil Gaiman heeft aangegeven dat hij deze aanpassingen zelf heeft gemaakt en dat The Sandman er ook zo zou hebben uitgezien als hij de strips vandaag de dag had geschreven.

Het belang van The Sandman voor de stripwereld is nauwelijks te overschatten. In 1992 werd het het vlaggenschip van het zojuist opgerichte Vertigo, een imprint van DC Comics. Het was vanaf het begin de meest succesvolle serie uit het fonds, zorgde voor een hoop spin-offs (zoals Lucifer en Hellraiser) en zette de toon voor wat het publiek van Vertigo series kon verwachten: een (serieus) literair verhaal, gelardeerd met bovennatuurlijke elementen en uitgegeven als een lang, doorlopend verhaal uitgesmeerd over maandelijkse comics. The Sandman, maar in haar kielzog ook uitgeverij Vertigo, werd een doorslaand succes dat een hoop nieuw publiek wist aan te trekken dat voorheen nooit comics had gelezen. Vertigo bestaat inmiddels niet meer, maar het format, dat tegenwoordig ook gebruikt wordt voor ontelbare moderne tv-series, is tegenwoordig niet meer weg te denken. Met name uitgeverij Image Comics verdient er zijn brood mee.

Heb je de stripverhalen nooit gelezen en vraag je je af waar al die ophef goed voor is, dan zou je de video van Comic Tropes eens kunnen bekijken, waarin Chris aan de hand van A Midsummer Nights Dream, een beroemd en bekroond Sandman-verhaal, uitlegt wat de verhalen van Neil Gaiman zo goed maakt.

Wie meer houdt van de pagina-voor-pagina aanpak van Jim Rugg en Ed Piskor, waarbij veel aandacht uitgaat naar het tekenwerk en trivia, die bekijkt misschien liever de recente episode van hun gezamenlijke youtube kanaal Cartoonist Kayfabe, waarin ze de comics 5, 6 en 7 onder de loep leggen. (Links naar meer Sandman analyses staan in de beschrijving.)

Wie wel bekend is met The Sandman en zich vooral afvraagt hoeveel er intact is gelaten van de originele personages en verhalen, die is misschien meer geïnteresseerd in de vergelijkingen van Watch Mojo UK en Marvelous Videos. Er is wat overlap tussen beide, maar over het algemeen richten ze hun pijlen op andere aspecten. Watch Mojo UK heeft wat meer aandacht voor de personages, terwijl Marvelous Videos zich vooral op de verhaallijnen richt en regelmatig de strippagina’s erbij pakt.

Het blijft niet lang onopgemerkt als 9e Kunst bezig is met nieuwe projecten. Ook de Stripmaker der Vaderlands, Herman Roozen, zit er altijd bovenop. Helemaal sinds hij aanwezig was op de eerste Nieuwe Garde stripmarkt in Zwolle, afgelopen maart, waarover hij een prachtige centsprent maakte. Vorige week sprak Herman met 9e Kunst in zijn Youtube-rubriek ‘De stripmaker der Vaderlands pakt uit‘.
In het gesprek gaat het over de Nieuwe Garde en de plannen voor de nabije toekomst, zoals de Nieuwe Garde-expositie op het stripfestival van Saint-Malo (7 tot en met 9 oktober 2022) en de tweede Nieuwe Garde stripmarkt in Zwolle op zaterdag 11 maart 2023. Dat en meer zie je hier:

Van vrijdag 7 tot en met zondag 9 oktober aanstaande vindt in de Franse kustplaats Saint-Malo voor de 41ste keer het stripfestival Quai des Bulles plaats. Na Angoulême is St Malo het grootste stripfestival van Frankrijk. In de komende editie neemt het Nederlandse beeldverhaal een prominente plaats in, met auteursinterviews, signeersessies en live-tekenen, onder de titel Voici mon Histoire. Centraal op het festival staat een grote expositie, La Nouvelle Garde, met werk van vijftien Nederlandse tekenaars uit de Nieuwe Garde anthologie van de 9e Kunst.

Samen met het Nederlands Letterenfonds en de Nederlandse ambassade in Parijs heeft de 9e Kunst een programma samengesteld, met veel aandacht voor de Nieuwe Garde. La Nouvelle Garde is te zien in de expo-ruimte van de Palais du Grand Large, het epicentrum van het festival. De expo toont voor de gelegenheid vertaald werk van Kanyanut ter Meulen, Jolein Kirpestein, B. Carrot, Bob op ‘t Land, Dido Drachman, Gus Moystad, Leeminarium, Luna Schuman, Niek van Ooijen, Wommol, Charlotte Pasveer, Emma Ringelding, Melanie Kranenburg, Sanne Knijpstra en Sterric.
Behalve de Nieuwe Garde-expo is er meer: Aimeé de Jongh, een van de aanwezige tekenaars, heeft een solo-expo over (cyber)pesten, La nuit tombe vite. Daarnaast zijn er rondetafelgesprekken, interviews en paneldiscussies met Nederlandse stripmakers. Naast De Jongh zijn dat Frenk Meeuwsen, Typex, Erik de Graaf, Sam Peeters en Peter van Dongen. Van de Nieuwe Garde zijn Sterric, Dido Drachman, Niek van Ooijen, Melanie Kranenburg, B. Carrot en Bob op ‘t Land op het festival aanwezig.

Er is meer: de Nederlandse Nieuwe Garde-afvaardiging gaat daags vóór het festival in de binnenstad van Saint-Malo live-tekenen – onder meer in etalages – en tijdens het festival is er live-tekenen met het Franse festivalpubliek. Meer informatie over het festival vind je op de uitgebreide site van Quai des Bulles. De 9e Kunst, zelf uiteraard ook aanwezig op het festival, zal te zijner tijd verslag doen.

Headerfoto © 2022 Catawiki. Overige afbeeldingen tonen werk van de ‘Jeroom en Catawiki NFT-veiling’.

De handel in originele (strip)tekeningen groeit. Stripmakers werken echter in toenemende mate digitaal en lopen daardoor inkomsten mis. Maar sinds 2014 is er de NFT, of non-fungible token (vrij vertaald: unieke penning), een soort digitale handtekening waarmee je kunt aantonen dat het een origineel document betreft dat je van de auteur zelf hebt gekocht. In maart 2021 verkocht de Amerikaanse kunstenaar Beeple zijn werk Everydays: The First 5000 Days voor 69 miljoen dollar. Sindsdien is de NFT een bekend en geliefd middel om digitale kunst te verkopen. Zo startte begin deze week bij Catawiki de eerste veiling van originelen van Jeroom, die ook volledig digitaal werkt. We spraken met Frank Pon, Vice President Collectibles bij Catawiki.

Originele striptekeningen groeien in populariteit. Is dat ook de ervaring van Catawiki?

Jazeker. Strips zijn vanaf het begin onderdeel geweest van Catawiki. René Schoenmakers en Marco Jansen, de oprichters, begonnen zelfs ooit met Catawiki om hun eigen collectie stripboeken en -originelen goed bij te kunnen houden. Sindsdien zijn originelen steeds populairder geworden. Gisteren liep een veiling af waarbij we hebben samengewerkt met het MOCA (Museum of Comic Art in Noordwijk, red.). Veel originelen waren bij hun te bezichtigen. Bij die veiling werden behoorlijke bedragen behaald. 

Zien jullie de groei in de verkoop van originelen vooral terug bij bekende auteurs, of pikken mindere goden daar ook een graantje van mee?

Sinds 2019 richten we ons steeds meer op auteurs. Daar zitten bekende namen tussen zoals Hergé en Willy Vandersteen, maar ook steeds meer mensen die hun werk direct via Catawiki aanbieden. Eén van die mensen is Jeroom die nu, na 25 jaar cartoons tekenen, voor het eerst origineel werk verkoopt.

De bekende auteurs trekken de aandacht. Een auteur als Jean-François Charles (bekend van Fox, Africa Dreams en India Dreams) werkt met ons samen op beurzen als Angoulême, waar we nieuwe makers proberen aan te trekken. Maar ook kleinere auteurs hebben profijt van de trend. Er zijn zelfs auteurs die naam hebben gemaakt dankzij de Catawiki veilingen. Een Spaanse tekenaar, luisterend naar de naam Juapi, is bekend geworden dankzij zijn coffee art, tekeningen die letterlijk gemaakt zijn met koffie.

Onze experts houden goed in de gaten wat voor werk er wordt aangeboden. Als er iets tussen zit dat goed aansluit bij de wensen van het publiek, bieden we de makers een platform aan zodat ze makkelijker een grotere groep geïnteresseerden kunnen bereiken. Binnen Catawiki Comics hebben we nu zelfs een aparte afdeling toegevoegd, The Artists Alley, zodat bezoekers dit werk makkelijker kunnen vinden.

Als jullie zeggen dat de markt groeit, bedoel je dan dat de prijzen stijgen, of dat er grotere aantallen worden geveild?

In de afgelopen twee jaar is de omzet verdubbeld. Dat komt enerzijds doordat gevestigde auteurs steeds meer opbrengen, maar ook doordat het aantal nieuwe auteurs blijft toenemen. Die trend is overigens breder dan alleen stripboeken. Bij de Kunst, in de rubriek Populaire Cultuur, zie je ook veel stripgerelateerd werk voorbijkomen en dat is een enorm groeigebied. Het spreekt vooral jongere generaties erg aan. Je ziet dat onder meer terug in de interesse voor Amerikaanse comics, met name die van Marvel en DC Comics, die natuurlijk ook buiten de stripwereld steeds bekender worden.

Bedoel je dat strips vooral profiteren van de toegenomen interesse voor popcultuur?

Deels wel, het geldt in ieder geval voor modern werk zoals dat van Amerikaanse comics. Voor auteurs als Hergé bestaat al lang een vaste groep klassieke verzamelaars, maar die zien originelen ook steeds meer als een investering. Veel van die auteurs zijn bovendien overleden, dus er bestaat een zekere schaarste. Dat stuwt de prijzen verder omhoog.

Je ziet dat de jongere generatie meer met de ogen van een investeerder kijkt. Ze willen affiniteit voelen met het object, maar denken ook na over de mogelijke toekomstige waarde. Je ziet dat ook terug bij andere categorieën als Pokémon kaarten en video games. Dat vertaalt zich weer naar stijgende prijzen.

Verandert jullie publiek voor striporiginelen?

Publiek dat Catawiki leert kennen is zeer loyaal. Bijna 90% komt terug om nog een keer iets te kopen. Dat publiek wordt ook steeds groter, met name doordat we internationaal steeds verder uitbreiden. We boren steeds meer nieuwe markten aan met nieuwe kopers. Maar er staat ook een nieuwe generatie op. Jonge kopers die erg geïnteresseerd zijn in popcultuur, zoals strips. 

Catawiki is een online platform. Hoe houden jullie voeling met de kopers?

Onze experts zijn zelf ook actief binnen de gemeenschap. En als Catawiki gaan we bij beurzen langs. Beurzen als die in Angoulême en Luca zijn nog altijd echte stripbeurzen, waar bovendien alle generaties op af komen, met name jongeren. Dat zijn goede plekken om verzamelaars te spreken. We gaan ook naar comic cons, maar dat publiek is minder geïnteresseerd in originele tekeningen. We vinden daar wel nieuwe tekenaars.

Geldt die groeiende interesse alleen voor originele strippagina’s, of ook voor gesigneerde albums?

Het geldt voor beide en ook dat zien we weer terug in meerdere categorieën. Allerlei gesigneerde verzamelobjecten gerelateerd aan film, sport, muziek, posters, enz. komen steeds meer in de belangstelling. Een handtekening voegt nou eenmaal waarde toe. We spelen daar ook op in met de Jeroom-veiling. Bijna alle objecten zijn gesigneerd en de vijf hoogste bieders krijgen hun aanschaf door Jeroom persoonlijk overhandigd. Dat maakt het voor de verzamelaar extra interessant.

Jeroom werkt geheel digitaal. Zijn veiling betreft NFT’s. Waarom zitten er dan toch tastbare originelen bij?

Met een NFT kun je een digitaal object voorzien van een digitale handtekening. Dat betekent dat de eigenaar kan aantonen dat het direct gekocht is van de maker en dat het werk dus authentiek is. Die mogelijkheid was voor Jeroom de reden om zijn werk te veilen. Hij kan nu eindelijk zijn originelen verhandelen. Ook als het werk later nog eens opnieuw van eigenaar verandert blijft het altijd een originele Jeroom. Voor ons is het leuk om zo’n veiling in samenwerking met de kunstenaar te kunnen doen. Ook omdat zijn aanbod, doordat het 25 jaar werk omspant, onder verschillende categorieën valt.

Maar Catawiki wil wel graag dat de veilingen voor een breed publiek interessant zijn. Daarom willen we bij een veiling altijd een fysiek object kunnen aanbieden, ook als het gaat om zoiets als NFT’s. En we willen dat de veilingen voor iedereen toegankelijk zijn, dus je kunt een NFT gewoon met euro’s betalen en niet alleen met cryptovaluta.

Baar verluidt kost het genereren van NFT’s erg veel energie. Hebben jullie daarover nagedacht?

Zoals alle innovaties komen ook NFT’s met uitdagingen. We werken bewust samen met Venly. Zij verzorgen de techniek achter de NFT’s en maken daarbij gebruik van de blockchain technologie van Polygon die aanzienlijk minder belastend is dan die van bijvoorbeeld Bitcoin of Ethereum. Polygon compenseert bovendien haar CO2-uitstoot en is van plan om in de loop van 2022 een CO2-negatief bedrijf te worden. (Dus dat er meer CO2 uit de atmosfeer wordt gehaald, dan er wordt uitgestoten, red.)

Willen jullie in de toekomst meer met NFT’s gaan doen?

Wij zijn het op dit moment vooral aan het verkennen. Voorlopig zal dat niet snel veranderen, maar als er meer interesse voor ontstaat dan staan we daar zeker voor open.

De veiling van Jeroom loopt nog tot 12 juni en sluit om 20:00. Er worden 40 objecten geveild.

De Stripdagen Haarlem en 9e Kunst slaan de handen inéén, met een journalistiek programma met interviews en gesprekken over actuele onderwerpen. Het programma heet Serieus over strips – wat misschien een belletje doet rinkelen – en vindt plaats in de Kleine Zaal van de Philharmonie (bij binnenkomst gelijk de trap op naar de eerste verdieping). Het doorlopende programma is op beide beursdagen, van 11 tot 17 uur. Er zijn per dag vier gesprekken: de eerste twee, tussen 11 en 13 uur, zijn uit de koker van 9e Kunst, daarna zijn er twee gesprekken vanuit de Stripdagen Haarlem.

De 9e Kunst legt de nadruk op jonge makers en actuele onderwerpen zoals gender, mentale kwesties en de toekomst van de strip. De gesprekken worden geleid door Stefan Nieuwenhuis. De interviews en gesprekken van Stripdagen Haarlem, met internationale gasten van het festival, worden binnenkort bekend gemaakt. De gesprekken zijn gratis toegankelijk – graag wel op tijd aanwezig zijn.

Voor het “Haarlemse” programma verwijzen we naar hun website en Facebook pagina, hieronder lees je ons volledige programma:

Update: Inmiddels is ook bekend welke gesprekken door de Stripdagen Haarlem worden verzorgd. Die zijn daarom aan het overzicht toegevoegd.

Zaterdag 4 juni

11.00 – 11.45
Een gesprek met Tamara Ansing, Bob op ‘t Land en Leeminarium over wereldbouwen. Zij bespreken de werelden van Dungeons & Dragons, Role Playing Games (RPG) en strip, en gaan op zoek naar grafische en narratieve overeenkomsten, inspiratie en ontwikkeling. Kan de moderne strip iets opsteken van D&D en RPG’s? Kruisbestuiving?

12.15 – 13.00
B. Carrot, Valentijn Hamel en Niek van Ooijen praten over autobiografische strips die gaan over depressies, mentale kwesties en problemen als gevolg van keuzes in het leven (gender, identiteit). Veel jonge makers kiezen voluit voor deze aanpak. Het is een goede ontwikkeling dat zulke belangrijke zaken in de strip onderdak vinden. Hoe kunnen strips bijdragen aan acceptatie en het bespreekbaar maken van problemen? Hoe ontwikkelt de strip zich op het gebied van graphic medicine?

13.30 – 14.15
Natasja van Loon in gesprek met Karin Giphart, Edith Eri Louw en Charlotte Pasveer over Magor en Creating the Kingdom.

14.45 – 15.30
Louis Pirenne in gesprek met Philippe Girard en Typex over Leonard Cohen, Moishe (Mendelssohn), Andy (Warhol) en andere stripbiografieën.

Zondag 5 juni

11.00 – 11.45
Jong versus oud, de toekomst of het verleden? Wel bananendozen en linnen tasjes maar geen cosplay en manga? Zijn de Stripdagen Haarlem progressief of valt er nog een wereld te winnen? Wat moet er veranderen om fris en jong te blijven? Hoe ziet het festival er over twee jaar uit? Deze prikkelende stellingen worden losgelaten op een aantal uitgesproken jonge stripmakers die De Stripdagen tegen het licht houden. Een gesprek met Tim Layae, Dido Drachman en Coco Ouwerkerk over Haarlem 2024.

12.15 – 13.00
Stefan Nieuwenhuis gaat in gesprek met Bert van Roy, bij Standaard Uitgeverij verantwoordelijk voor Marketing en PR van het stripfonds. Hij ziet nieuwe kansen voor de strip en peilt graag de noden en wensen van de nieuwe garde stripmakers. Geen blad voor de mond, maar een gesprek over nieuwe koersen, over inclusiviteit en toekomstbestendige ideeën.

13.30 – 14.15
Hans van Soest praat met Grzegorz Rosinski, Jean Dufaux, Béatrice Tillier en Paul Teng over hun magnum opus De klaagzang van de Verloren Gewesten. 

14.45 – 15.30
Hans van Soest gaat in gesprek met Marc-Antoine Mathieu en Marcel Ruijters over het thema wereldbouwen en hun beider oeuvres. 

Update: Hieronder staat de oorspronkelijke aankondiging van de nieuwsbrief. Voor het formulier om je in te schrijven op de nieuwsbrief, klik je hier.

Als je even naar de rechter bovenhoek van deze website wilt kijken (of onderaan het hamburgermenu voor de mobiele lezers onder ons), dan zie je daar niet alleen de vertrouwde iconen van facebook, twitter en instagram, maar ook een knop voor het abonneren op de nieuwsbrief. Nee, je hebt er niet al die jaren langs gekeken, die knop is inderdaad nieuw en het betekent dat wij binnenkort zullen beginnen met het versturen van een maandelijkse nieuwsbrief.

In die nieuwsbrief willen we uiteraard een overzicht opnemen van wat er de laatste maand aan recensies en artikelen op onze site is gepubliceerd. Als je geen zin hebt om bij te houden wat er op de 9e Kunst verschijnt, als je het liever in één keer tot je neemt, of als je wilt controleren of je echt niets gemist hebt, is dit een ideale oplossing. Vooral als je bijvoorbeeld geen gebruik maakt van een van de zojuist genoemde social media.

Maar we zullen de nieuwsbrief ook gebruiken om berichten met jullie te delen die eigenlijk net te klein zijn om een nieuwsbericht van te maken. Denk daarbij vooral aan video’s en podcasts die we tijdens onze omzwervingen over het internet tegen het lijf lopen. Grappige, informatieve, verrassende of anderszins opmerkelijke items die we nu meestal laten liggen, maar waarvan we zeker weten dat we er mensen een plezier mee doen.

Dus als dat je wat lijkt, als jij aan de stroom zinloze informatie die dagelijks op je afkomt graag ook wat zinnigs wilt toevoegen, van een platform dat je inmiddels vertrouwt in het scheiden van kaf en koren, klik dan op die knop en schrijf je in. De nieuwsbrief wordt elke 7e van de maand verstuurd en zal voor het eerst verschijnen in juni.