De Stripdagen Haarlem en 9e Kunst slaan de handen inéén, met een journalistiek programma met interviews en gesprekken over actuele onderwerpen. Het programma heet Serieus over strips – wat misschien een belletje doet rinkelen – en vindt plaats in de Kleine Zaal van de Philharmonie (bij binnenkomst gelijk de trap op naar de eerste verdieping). Het doorlopende programma is op beide beursdagen, van 11 tot 17 uur. Er zijn per dag vier gesprekken: de eerste twee, tussen 11 en 13 uur, zijn uit de koker van 9e Kunst, daarna zijn er twee gesprekken vanuit de Stripdagen Haarlem.

De 9e Kunst legt de nadruk op jonge makers en actuele onderwerpen zoals gender, mentale kwesties en de toekomst van de strip. De gesprekken worden geleid door Stefan Nieuwenhuis. De interviews en gesprekken van Stripdagen Haarlem, met internationale gasten van het festival, worden binnenkort bekend gemaakt. De gesprekken zijn gratis toegankelijk – graag wel op tijd aanwezig zijn.

Voor het “Haarlemse” programma verwijzen we naar hun website en Facebook pagina, hieronder lees je ons volledige programma:

Update: Inmiddels is ook bekend welke gesprekken door de Stripdagen Haarlem worden verzorgd. Die zijn daarom aan het overzicht toegevoegd.

Zaterdag 4 juni

11.00 – 11.45
Een gesprek met Tamara Ansing, Bob op ‘t Land en Leeminarium over wereldbouwen. Zij bespreken de werelden van Dungeons & Dragons, Role Playing Games (RPG) en strip, en gaan op zoek naar grafische en narratieve overeenkomsten, inspiratie en ontwikkeling. Kan de moderne strip iets opsteken van D&D en RPG’s? Kruisbestuiving?

12.15 – 13.00
B. Carrot, Valentijn Hamel en Niek van Ooijen praten over autobiografische strips die gaan over depressies, mentale kwesties en problemen als gevolg van keuzes in het leven (gender, identiteit). Veel jonge makers kiezen voluit voor deze aanpak. Het is een goede ontwikkeling dat zulke belangrijke zaken in de strip onderdak vinden. Hoe kunnen strips bijdragen aan acceptatie en het bespreekbaar maken van problemen? Hoe ontwikkelt de strip zich op het gebied van graphic medicine?

13.30 – 14.15
Natasja van Loon in gesprek met Karin Giphart, Edith Eri Louw en Charlotte Pasveer over Magor en Creating the Kingdom.

14.45 – 15.30
Louis Pirenne in gesprek met Philippe Girard en Typex over Leonard Cohen, Moishe (Mendelssohn), Andy (Warhol) en andere stripbiografieën.

Zondag 5 juni

11.00 – 11.45
Jong versus oud, de toekomst of het verleden? Wel bananendozen en linnen tasjes maar geen cosplay en manga? Zijn de Stripdagen Haarlem progressief of valt er nog een wereld te winnen? Wat moet er veranderen om fris en jong te blijven? Hoe ziet het festival er over twee jaar uit? Deze prikkelende stellingen worden losgelaten op een aantal uitgesproken jonge stripmakers die De Stripdagen tegen het licht houden. Een gesprek met Tim Layae, Dido Drachman en Coco Ouwerkerk over Haarlem 2024.

12.15 – 13.00
Stefan Nieuwenhuis gaat in gesprek met Bert van Roy, bij Standaard Uitgeverij verantwoordelijk voor Marketing en PR van het stripfonds. Hij ziet nieuwe kansen voor de strip en peilt graag de noden en wensen van de nieuwe garde stripmakers. Geen blad voor de mond, maar een gesprek over nieuwe koersen, over inclusiviteit en toekomstbestendige ideeën.

13.30 – 14.15
Hans van Soest praat met Grzegorz Rosinski, Jean Dufaux, Béatrice Tillier en Paul Teng over hun magnum opus De klaagzang van de Verloren Gewesten. 

14.45 – 15.30
Hans van Soest gaat in gesprek met Marc-Antoine Mathieu en Marcel Ruijters over het thema wereldbouwen en hun beider oeuvres. 

Update: Hieronder staat de oorspronkelijke aankondiging van de nieuwsbrief. Voor het formulier om je in te schrijven op de nieuwsbrief, klik je hier.

Als je even naar de rechter bovenhoek van deze website wilt kijken (of onderaan het hamburgermenu voor de mobiele lezers onder ons), dan zie je daar niet alleen de vertrouwde iconen van facebook, twitter en instagram, maar ook een knop voor het abonneren op de nieuwsbrief. Nee, je hebt er niet al die jaren langs gekeken, die knop is inderdaad nieuw en het betekent dat wij binnenkort zullen beginnen met het versturen van een maandelijkse nieuwsbrief.

In die nieuwsbrief willen we uiteraard een overzicht opnemen van wat er de laatste maand aan recensies en artikelen op onze site is gepubliceerd. Als je geen zin hebt om bij te houden wat er op de 9e Kunst verschijnt, als je het liever in één keer tot je neemt, of als je wilt controleren of je echt niets gemist hebt, is dit een ideale oplossing. Vooral als je bijvoorbeeld geen gebruik maakt van een van de zojuist genoemde social media.

Maar we zullen de nieuwsbrief ook gebruiken om berichten met jullie te delen die eigenlijk net te klein zijn om een nieuwsbericht van te maken. Denk daarbij vooral aan video’s en podcasts die we tijdens onze omzwervingen over het internet tegen het lijf lopen. Grappige, informatieve, verrassende of anderszins opmerkelijke items die we nu meestal laten liggen, maar waarvan we zeker weten dat we er mensen een plezier mee doen.

Dus als dat je wat lijkt, als jij aan de stroom zinloze informatie die dagelijks op je afkomt graag ook wat zinnigs wilt toevoegen, van een platform dat je inmiddels vertrouwt in het scheiden van kaf en koren, klik dan op die knop en schrijf je in. De nieuwsbrief wordt elke 7e van de maand verstuurd en zal voor het eerst verschijnen in juni.

Schrijven over strips is één ding, wetenschappelijk onderzoek naar strips is een ander. Binnen de redactie van de 9e Kunst bevinden zich een aantal redacteuren die zich hiermee bezighouden. Bijvoorbeeld Eva Van de Wiele en Rik Spanjers.

Eva is met haar collega’s van UGent al enige tijd bezig aan het onderzoeksproject Children in comics. An intercultural history from 1865 to today. Voor lezers van de 9e Kunst bekend dankzij het dossier: COMICS-project waarin de projectgroep regelmatig bevindingen deelt met het publiek. Eva is momenteel bezig met een proefschrift over Spaanse en Italiaanse stripverhalen voor kinderen.

Rik heeft zojuist een boek afgeleverd, dat hij samen met Erin La Cour en Simon Grennan heeft samengesteld. De titel luidt Key Terms in Comic Studies en bevat zo’n 300 begrippen die gebruikt worden binnen de stripwereld. Elk (Engelstalige) begrip wordt gedefinieerd, uitgelegd en van een voorbeeld voorzien door een van de meer dan 100 internationale experts die aan dit boek hebben meegewerkt.

Het online tijdschrift Neerlandistiek kreeg lucht van deze projecten en maakte een podcast waarin Eva en Rik hun licht mochten laten schijnen over strips en striponderzoek in de Nederlanden.

De podcast is te beluisteren via Spotify, of via de link hieronder.

Over stripcultuur en striponderzoek in de Lage Landen

Underground comics (of beter: comix) zijn onlosmakelijk verbonden met Robert Crumb en zijn tijdschrift Zap! Comix. Wie het fameuze stripgenre opzoekt op de Nederlandse Wikipedia ontdekt dat de twee ook daar naar voren worden geschoven als boegbeelden. Veel minder bekend – en in het wikipedialemma zelfs geheel afwezig – is het tijdschrift Help!. Oprichter en hoofdredacteur Harvey Kurtzman wilde een gewaagdere, meer volwassen variant maken op Mad Magazine, een tijdschrift dat Kurtzman in 1952 had opgericht en waar hij tot en met 1956 hoofdredacteur van was geweest. Help! begon in 1960, vlak na de publicatie van Fredric Werthams Seduction of the Innocent (1957) en de heksenjacht die erop volgde, en stopte in 1965, vlak voor het begin van de hippietijd en de officiële geboorte van de underground (1967).

Help! was een tijdschrift dat werd uitgegeven door Warren Publishing. Er waren derhalve grenzen aan wat Kurtzman kon doen. Maar dat belette hem niet die grenzen op te zoeken. In 1962 maakt Kurtzman met Will Elder de strip Goodman Goes Playboy waarin de Archie Comics op de hak werden genomen, wat resulteerde in een rechtszaak.

Help! vormde een springplank voor een aantal mensen die later naam zouden maken in de underground scene. De twee belangrijkste waren Robert Crumb die zijn eerste schreden zette met o.a. Fritz the Cat (zie ook het artikel over graphic journalism door Laurike in ‘t Veld) en Gilbert Shelton die er begon met zijn Wonder Wart-Hog. Daarnaast sierde ook het werk van Terry Gilliam en John Cleese de pagina’s.

Jim Rugg en Ed Piskor – op youtube beter bekend onder de naam Cartoonist Kayfabe – nodigden wandelende stripencyclopedie Warren Bernard uit en met zijn drieën bladerden ze met het voor hun kenmerkende enthousiasme door een aantal nummers Help!, daarbij hun licht schijnend op het gebodene. Aanstekelijke kost. Ondanks een hoop namen van Amerikaanse beroemdheden die hier nauwelijks bekend zijn, is het een half uurtje smullen van relatief onbekende striphistorie.

De foto’s die tijdens de Nieuwe Garde stripmarkt zijn gemaakt, de sfeerimpressie en de auteursportretten, hadden we al met je gedeeld. Maar er waren die dag niet alleen fotografen. We hadden ook Marcel Haster uitgenodigd, de Stripvlogger – misschien had je hem al herkend op de foto’s. Hij liep die dag met zijn camera rond en schotelde de deelnemers de nodige vragen voor. Aan het eind van de dag mochten ook Stefan Nieuwenhuis en Sigge Stegeman van de 9e Kunst zelf, nog even vertellen hoe zij de dag hadden ervaren. Zo ontstond een geanimeerd en gevarieerd beeld van wat de Nieuwe Garde stripmarkt in Zwolle dit jaar te bieden had.

Door corona en de grote hoeveelheid beeldmateriaal duurde het even voor de reportage klaar was, maar nu staat hij dan toch online. Iets later dan gepland dus, maar daarom niet minder leuk. Veel plezier met de Nieuwe Garde stripmarkt door de ogen van de Stripvlogger!

Elders op de site vind je nog een galerie met portretten van makers en uitgevers, en er is ook nog een algemeen fotoverslag van de Nieuwe Garde stripmarkt.

Cesco Reckman, een van de fotografen die tijdens de Nieuwe Garde stripmarkt actief was, heeft niet alleen sfeerplaatjes geschoten. Tijdens zijn rondgang langs de kramen maakte hij ook portretten van auteurs en uitgevers, altijd in combinatie met een van hun werken. Het idee ontstond eigenlijk vanzelf:

“Terwijl ik zaterdag over de stripbeurs liep, viel mij de verscheidenheid op. Ik zag veel stijlen en ideeën. Van echte comics en strips via buttons en stickers, tot leuke patches en zeefdukken. Tijdens het fotograferen vroeg ik mij af waarop de maker het meest trots was. Die vraag ben ik gaan stellen. Zo is deze portretreeks tot stand gekomen.”

Elders op de site vind je nog een algemeen fotoverslag van de Nieuwe Garde stripmarkt, en er is ook nog een videoverslag van de Stripvlogger.

Met een grote glimlach kijken we terug op een geslaagd evenement: de Nieuwe Garde stripmarkt in Zwolle was met 75 kramen, 102 aanwezige stripmakers en 1733 bezoekers een enorm succes. Het enthousiasme en de vriendelijke manier waarop wij met elkaar de strip hebben gepromoot, heeft geweldig uitgepakt. Veel blije gezichten, veel vrolijkheid, gezinnen met kinderen, jongeren, avontuurlijke striplezers en dagjesmensen die verrast langs de kramen liepen: we hebben echt een nieuw geluid laten klinken.

Ook de reacties op de Nieuwe Garde anthologie, die tijdens de markt voor het eerst te koop was, waren positief. Een aantal liefhebbers ging voor een compleet gesigneerd exemplaar: bijna alle stripmakers uit de anthologie waren aanwezig.

Voor iedereen die het gemist heeft of er helaas niet bij kon zijn, hebben we een flinke foto-impressie samengesteld. De foto’s zijn respectievelijk van Melanie Kraneburg, Reinier van Olderen en Cesco Reckman (Cescophotography). Binnenkort volgt nog een videoverslag van Marcel Haster, de Stripvlogger, die ook aanwezig was.

We lopen nog niet op de zaken vooruit. Maar stel nu dat er volgend jaar weer een Nieuwe Garde stripmarkt is, in Zwolle, in maart, met weer zoveel inspirerende, enthousiaste en vriendelijke stripmakers… in dat geval weet je nu zeker dat je erbij moet zijn.

Elders op de site vind je nog een galerie met portretten van makers en uitgevers, en er is ook nog een videoverslag van de Stripvlogger.

Hiernaast zie je onze eerste boreling. Wij zijn trotse ouders.

In Zwolle staat een fikse stapel exemplaren klaar in afwachting van de stripmarkt, dus niemand zal te kort komen. Je kunt het boek die dag bij ons aan de stand kopen, of rechtstreeks van één van de auteurs die er op verzoek vast wel een tekeningetje in wil maken. In beide gevallen kost het je 20 euro.

Alle 75 kramen die we in de aanbieding hadden zijn verhuurd, dus er zijn meer dan genoeg stripmakers aanwezig die je graag zo’n Nieuwe Garde willen verkopen. Of één van hun eigen werkjes, want ook daarvan zul je het nodige aantreffen.

Naast de auteurs uit de Nieuwe Garde komen er ook een hele hoop andere stripmakers langs, net als een aantal leuke uitgeverijen die sommige van die auteurs al eens beloond hebben met een officiële uitgave en een aantal tijdschriften.

Mocht het je ontschoten zijn: Nieuwe Garde stripmarkt, komende zaterdag 5 maart, van 11 tot 17 uur in Academiehuis Grote Kerk, Grote Markt 18 in Zwolle. De entree is gratis, dus komt allen!

Maar ook: een expositie, lezingen en workshops

Maar er is meer. Eerder lichtten we al een tipje van de sluier op, toen we er nog druk mee bezig waren. Inmiddels zijn alle andere activiteiten officieel goedgekeurd en ingepland. Op de Nieuwe Garde festivalpagina hebben we ze allemaal overzichtelijk op een rijtje staan met alle informatie en linkjes die je nodig hebt, maar hieronder rennen we er in vogelvlucht nog even doorheen.

Expositie

Ook in het Academiehuis Grote Kerk, dus dezelfde locatie als de stripmarkt, hangt van 5 t/m 26 maart een Nieuwe Garde expositie. Een selectie van pagina’s uit het boek zijn op groot formaat afgedrukt en te bewonderen. De entree is gratis.

Lezingen

Donderdag 10 maart vinden er twee evenementen plaats in de Stadkamer, de openbare bibliotheek van Zwolle.

‘s Middags (12:30) zal Stefan Nieuwenhuis in gesprek gaan met Hanco Kolk over strips maken, strips lezen, en de ArtEZ opleiding Comic Design, waar Hanco les geeft.

‘s Avonds (19:30) zal Barbara Stok een lezing geven over haar nieuwe boek De Filosoof, de hond en de bruiloft. Een boek waar je op onze website een enthousiaste recensie van kunt lezen.

Het gesprek met Hanco Kolk is gratis, de lezing van Barbara Stok kost 5 euro. Kaarten zijn te koop op de site van de Stadkamer.

Workshops

Als je met bibliothecarissen over een stripfestival praat, dan kun je op je vingers natellen dat er vroeg of laat gevraagd wordt om een workshop voor kinderen. En daar voelt de 9e Kunst zich zeker niet te goed voor.

Indi Vos geeft de workshop Dromen in kleur, waarbij de kinderen een strippagina gaan tekenen over de fantasierijke werelden die ze in hun dromen bezoeken.

Niek van Ooijen geeft de workshop De macht van beeld, waarin hij samen met de kinderen onderzoekt hoe beelden communiceren en hoe de politiek daar handig gebruik van maakt. Daarna tekenen de kinderen een poster van hun gedroomde kandidaat. De workshop is geschikt voor kinderen vanaf 12 jaar.

Beide workshops zijn gratis, vinden zaterdag 19 maart plaats in de Stadkamer en beginnen om 13:30. Op onze festivalpagina vind je van beide workshops een uitgebreidere omschrijving en een link naar de site van de Stadkamer.

Stripboeken te leen

Dat is overigens niet het enige wat je kunt vinden in de Stadkamer. Het is immers een bibliotheek, dus staat er ook een tafel vol met stripboeken van Nieuwe Garde auteurs. Als je na het lezen van de anthologie hongerig bent naar meer uit dezelfde koker dan kun je daar dus terecht. Er zullen ook een aantal exemplaren van de anthologie zelf worden neergelegd.

Vorige keer lieten we al weten dat de officiële presentatie van de Nieuwe Garde anthologie plaatsvindt tijdens de Nieuwe Garde stripmarkt. Inmiddels hebben we 72 van de 75 kramen verhuurd, aan meer dan tachtig makers. Kort gezegd betekent dit dat het zaterdag 5 maart supergezellig gaat worden in Zwolle!

Auteurs die een kraam hebben gereserveerd zijn Abe Borst, Esther van de Bund, Aiden Yoon, Essa, Alessa Rikken, Anastasia Krylova, B. Carrot, Beeldstorm (Nienke de Ruiter, Vick Henriquez, Mars Oosterom, Wick Gloudemans, Zie Groenen), Bob op ‘t Land, Ruben Gringhuis, Coen Vosveld, Charlotte Pasveer, Coco Ouwerkerk, De Noorderlingen (Skelte Braaksma, Kay de Vries, Janine Veenstra), Dido Drachman, Evi Nijs, Gus Moystad, Helene Lespagnard, Vincent Kings, Indi Vos, Jan Willem Spakman, Jeroen Funke, Johan de Rooij, Jolein Kirpestein, Karin Blaauwijkel, Sabrina Kooijmans, Kenny Rubenis, Kimberly Geelen, Lae Schafer, Leeminarium, Marianne Elsendoorn, Mattt Baaij, Miel Vandepitte, Mina Rassouli, Natasja van Gestel, Niek van Ooijen, Melanie Kranenburg, Nik Heemskerk, Renee Rienties, Roxanne, Rob van Barneveld, Ron Schuijt, Sam Kaufmann, Sanne Knijpstra, Gijs Kreutzkamp, Danique van Polen, Sarah San van der Wagt, Tamara Ansing, Sterric, Charlotte Muniken, Valentijn Hamel, Suze Scholten, Floor van de Brink, Corne van Esterik, Tim Layae, Vince Logtenberg, Wommol, Wouter Goudswaard, Lode Peeters, Merel Moonen en studenten van de opleiding Comic Design & Animation van ArtEZ.

Uitgevers en tijdschriften komen er ook, te weten Aline, Bries, Brul!, Loopvis, MENLU, Oogachtend, Scratch, soul food comics, Syndikaat en Zone 5300 en verder nog Studio Hoekhuis, Stichting Debutantenfonds Beeldverhaal en natuurlijk de 9e Kunst – met veel redacteuren in levende lijve.

Nieuwe Garde stripmarkt
zaterdag 5 maart
11:00 – 17:00
Academiehuis Grote Markt, Zwolle
Gratis entree

De stripmarkt is onderdeel van een groter festival in Zwolle, want er gebeurt nog meer in maart. Zie je geen kans om zaterdag langs te komen, dan kun je ook later die maand een keer binnenlopen bij Academiehuis Grote Kerk, de locatie waar ook de stripmarkt plaatsvindt. Tot en met 26 maart is daar een expositie te zien bestaande uit een selectie van werk uit de Nieuwe Garde anthologie op A0-formaat.

5 t/m 26 maart
Nieuwe Garde expositie
Academiehuis Grote Markt, Zwolle
Gratis entree

We wachten nog op de Stadkamer (de openbare bibliotheek Zwolle) voor de exacte aanvangstijden van de activiteiten op 10 maart. Dan is er een lunchgesprek met Hanco Kolk (gratis toegankelijk) en verzorgt Barbara Stok ‘s avonds een lezing over haar nieuwe boek De filosoof, de hond en de bruiloft (5 euro entree). Op 19 maart zijn er een aantal workshops, die ook gratis toegankelijk zijn. Daarover volgt later meer. Gedurende de maand maart kun je in de Stadkamer trouwens alle boeken bekijken en lenen die door Nieuwe Garde auteurs zijn gemaakt, samen met een doorlopende expositie met Nieuwe Garde werk. En let vooral op de ramen van de Stadkamer!

10 maart
Lunchgesprek Hanco Kolk en lezing Barbara Stok
Stadkamer Centrum
Zeven Alleetjes 1a, Zwolle

19 maart
Workshops
Stadkamer Centrum
Zeven Alleetjes 1a, Zwolle

Zodra we alle details weten van deze evenementen lees je ze hier. In ieder geval tot de vijfde!

De kans is groot dat je je leven lang geloofd hebt dat Bob Kane de geestelijk vader is van Batman. In dat geval hebben we slecht nieuws voor je. Ga even zitten.

In 1938 introduceerden Joe Siegel en Simon Schuster hun personage Superman. Die werd in zo’n korte tijd zo populair dat kranten, uitgevers en stripmakers in allerijl nieuwe superhelden begonnen te verzinnen in de hoop een graantje van het succes te kunnen meepikken. Niet in de laatste plaats omdat het de nadagen waren van de Crisis van de jaren 30. De meeste mensen hadden het nog steeds niet erg breed. Ook Bob Kane verzon een personage. Hij noemde hem The Bat-Man en vroeg schrijver Bill Finger wat hij ervan vond. Die zag mogelijkheden, maar vond ook dat er nog wat geschaafd moest worden. Kanes Batman deed sterk denken aan Superman, dus stelde Finger voor om de rode kleur van zijn pak te vervangen door donkergrijs en de man handschoenen en een vleermuismasker te geven. De vleugels bevielen Finger wel, maar hij zag toch meer in een cape.

Kane vroeg Finger een verhaal te schrijven voor een pilot die ze aan de uitgever konden laten zien. Finger kopieerde een misdaadverhaal, in de veronderstelling dat het nooit gedrukt zou worden, maar hij had het mis. Het verhaal verscheen in deel 27 van de reeks Detective Comics en prijkte zelfs op het omslag. Het was een instant hit. Vanaf dat moment heeft Kane altijd volgehouden dat hij de oorspronkelijke bedenker en maker was van Batman. Finger werd desgevraagd wel genoemd, maar schijnbaar niet van harte.

Het lijkt erop dat niemand Kane ooit daadwerkelijk heeft zien tekenen. Hij werkte vanuit huis en kon dankzij het succes al snel assistenten inhuren om het werk voor hem te doen. Het is bekend dat hij veel tekeningen heeft overgetrokken van andere striptekenaars en de keren dat hem gevraagd werd ter plekke iets bij te werken waren geen onverdeeld succes. In de loop der jaren vroegen steeds meer mensen zich af wat Kane nu werkelijk had bijgedragen aan Batman.

Het youtube kanaal Comic Tropes zette de levensloop van Bob Kane en de geschiedenis van Batman op een rijtje en kwam zo tot een video van 25 zeer vermakelijke minuten. Kane wordt niet gespaard. Feiten en vermoedens worden afgewisseld met smeuïge anekdotes waaruit blijkt dat Kane mogelijk nog geen pakje boter foutloos kon tekenen. Bescheidenheid was de man vreemd en dat maakte hem bepaald niet geliefd bij zijn collega’s, die elkaar natuurlijk op de hoogte hielden.

Met de hoofdrolspelers overleden, komen we waarschijnlijk nooit meer te weten hoe de vork precies in de steel zat. Duidelijk is wel dat Bill Finger het op zijn minst verdiend heeft voortaan in één adem genoemd te worden met Bob Kane.