Vier maanden geleden verscheen er een nieuwe video over het stripverhaal Master Race, gemaakt door comics-legende Bernard Krigstein. Master Race werd gepubliceerd in 1955 en bevat een beroemde scène waarin Krigstein de antagonist van het verhaal in een ijzingwekkende, woordloze sequentie van 4 panelen achterover van een perron laat vallen. De langsdenderende metro die seconden later een einde maakt aan zijn leven, wordt slechts gesuggereerd met behulp van repeterende raamstijlen en weerspiegelingen. Een indrukwekkend staaltje vertelkunst waarmee Krigstein destijds – en nog altijd – grote indruk wist te maken op zowel zijn lezers als collega’s. Het bleek een hierna-was-de-wereld-nooit-meer-hetzelfde-moment.

De video werd gemaakt door een nieuwe youtuber die zichzelf matttt (met 4 t’s) noemt. Op zijn youtube-pagina schrijft hij niets over zichzelf, in zijn video’s stelt hij zichzelf eigenlijk niet voor en elders op het internet is geen spoor van de man te vinden. Matttt komt dus min of meer uit een strakblauwe lucht vallen. Dat laat onverlet dat hij goed geïnformeerd is en invalshoeken weet te vinden die zijn video’s boven het maaiveld uit tillen. Vrij ruim zelfs, als we afgaan op de kijkcijfers. De zojuist genoemde video over Bernie Krigstein is inmiddels 1,7 miljoen keer bekeken, en dat is voor een video als dit een ongekend hoog aantal. Matttt heeft bovendien een neus voor interessante onderwerpen. Zijn best bekeken video, over Rob Liefeld, tikt op moment van schrijven de 5,7 miljoen views aan en is – we kunnen niet anders zeggen – inderdaad een aanrader. Omdat matttt inzichtelijk maakt waarom Liefeld zowel bejubeld als verguisd wordt, maar ook omdat hij vertelt over het ontstaan en de impact van Image Comics en de rol die Liefeld daarbij speelde.

Eigenlijk zijn alle video’s die matttt tot nu toe gemaakt heeft aanraders. Of ze nu gaan over het eerste echte stripboek gemaakt door Rodolphe Töpffer, het onwaarschijnlijke succes van Teenage Mutant Ninja Turtles, of het geheim van George Herriman, zijn video’s steken buitengewoon goed in elkaar en zijn altijd de moeite van het kijken waard. Matttt heeft in de afgelopen vier maanden al zeven video’s gemaakt, wat veel is voor video’s waar toch aardig wat onderzoek bij komt kijken. Het kan daarom zijn dat het tempo in de toekomst iets gaat zakken. Maar zolang de kwaliteit op hetzelfde peil blijft, is de komst van matttt zonder twijfel een aanwinst.

Op zaterdag 5 augustus was de opening van de Nieuwe Garde expo op het Hanze Art Station, het urban art festival vlak bij het station van Zwolle. Overdag waren er twee stripworkshops. Zowel de workshop stripmaken voor kinderen door Ashanti Martha als de workshop manga tekenen door Esther van de Bund waren helemaal uitverkocht, met veel enthousiaste en energieke deelnemers. ‘s Avonds was de opening van de Nieuwe Garde expo met tekenaars, strips, muziek en dj’s. De Nieuwe Garde Comic Night trok ruim 200 bezoekers.

De expo heet Stripmakers van de Hanze en is nog tot en met 17 september te zien op het pop-up festivalterrein. Tien Nieuwe Garde stripmakers uit verschillende Hanzesteden exposeren uniek en speciaal voor de gelegenheid gemaakt werk. Ook werd het exclusieve magazine gepresenteerd met daarin werk van alle exposanten.

Hanze Art Station is een tijdelijke culturele hotspot in de spoorzone van Zwolle. Als onderdeel van het Hanzejaar wordt het gebied naast het spoor en de busbrug omgetoverd tot een bruisende, creatieve plek waar in de weekenden van 14 juli tot en met 17 september 2023 doorlopend iets te doen is.

Op de Nieuwe Garde Comic Night was livemuziek van Marleen Rodijk en Thomas Hagemeijer. Vier tekenaars werkten achter een grote tafel live de ideeën uit die ze van het publiek kregen. De live tekeningen werden ter plekke geëxposeerd, terwijl de regen zachtjes op het dak van de tent tikte. Bij het ondergaan van de zon begonnen de DJ’s van collectief Elektra met draaien en verplaatste het publiek zich naar de dansvloer. Biertjes, bijkletsen met collega’s, dansen, goeie sfeer, tot lekker laat: zo kan het ook op een stripfeestje.

De foto’s hieronder zijn van Melanie Kranenburg en Stefan Lucassen.

Van 5 augustus tot 17 september is in Zwolle, naast het station, een grote expositie te zien met het werk van Nieuwe Garde tekenaars. Voor de expo vroeg 9e Kunst tien jonge stripmakers uniek werk te maken. Bijzonder is dat alle stripmakers woonachtig zijn in een Hanzestad – of er vandaan komen. De deelnemers van de Nieuwe Garde zijn Suze Scholten, Fijke Pellicaan, Ruben Gringhuis, Indi Vos, Bob op ‘t Land, Renaat van Vuuren, Janine Janssen, Floor van de Brink, Esther van de Bund en Corné van Esterik.

Zaterdag 5 augustus staat in het teken van de Nieuwe Garde bij het Hanze Art Station. Overdag zijn er striptekenworkshops. Deze vind je in het programma van het Hanze Art Station, hier kun je je ook direct aanmelden. ‘s Avonds wordt de expo feestelijk geopend tijdens de Comic Night, met live muziek, dj’s en live tekenen. De avond duurt van 19:30 tot middernacht. Meer informatie over de Comic Night vind je op de Instagrampagina’s van Nieuwe Garde en 9eKunst.

Het Hanze Art Station is een nieuw evenemententerrein vlak naast het centraal station van Zwolle. Het is opgezet om het Hanzejaar te vieren. De toegang is gratis, maar voor sommige events heb je wel een ticket nodig (tickets kun je hier reserveren). Hoe dat werkt lees je op de website van Hanze Art Station. Het festival is geopend op alle vrijdagen, zaterdagen en zondagen tot 17 september.

Bij de expo verschijnt ook een magazine, met daarin het werk van alle aanwezige stripmakers. Dat magazine is te koop tijdens het festival – en later ook nog bij andere evenementen van Nieuwe Garde, zoals de Nieuwe Garde stripmarkt op 9 maart 2024.

De Nieuwe Garde expo is een initiatief van 9e Kunst en wordt mogelijk gemaakt door financiële bijdragen van Hanze Art Station, Spoorzone Zwolle en Hanzejaar Zwolle.

Vorig jaar was een Nederlandse delegatie van Nieuwe Garde-tekenaars te gast op het Franse stripfestival van St Malo. Eén van hen was Bob op ‘t Land, die onlangs besloot zijn dagboekaantekeningen van die week uit te werken tot een strip. Te leuk om niet te laten zien, en daarom hier A few memories from St Malo. Als reden dat de strip in het Engels is, zegt Bob dat “anders de punchline van Derf Backderf niet grappig was”. Oordeel zelf.

Na maanden van voorbereiding, afspraken en protocol was het woensdag 21 juni eindelijk zover: tijdens het staatsbezoek van het Nederlandse koningspaar aan België, brachten Willem-Alexander, Máxima en de Belgische koning Filip en koningin Mathilde een bezoek aan het Institut Saint-André, een school in Charleroi. Daar onthulden ze gezamenlijk de stripmuur van Dido Drachman en Christian Durieux, waarna ze aanschoven aan tafel bij stripmakers van de Nieuwe Garde en hun Belgische collega’s.

Dat de koningsparen kozen voor een bezoek aan Charleroi was niet toevallig: de afgelopen maand stond de stad in het teken van een culturele uitwisseling tussen Nederland en België. Zo raakte 9e Kunst betrokken bij het project, op uitnodiging van de Nederlandse ambassade in België. De organisatie was op zoek naar een aantal Nederlandse stripmakers, van wie er één met Christian Durieux een stripmuur zou ontwerpen. Dat werd Dido Drachman.

De keuze van 9e Kunst was op voorhand helder: we kiezen voor jonge stripmakers van de Nieuwe Garde om Nederland te vertegenwoordigen. Naast Dido waren dat Melanie Kranenburg, Niek van Ooijen, Bob op ‘t Land, Sterre Richard en hun Belgische collega’s Delphine Frantzen, Jango Jim, Jacques Louis en Flore Egg – ook jonge makers.

Voorafgaand aan het koninklijke bezoek, dat bijna drie kwartier duurde, tekenden de stripmakers met een groep scholieren op de ramen van de school. Daarna werden de acht tekenaars verdeeld over vier tafels op het schoolplein. Daar tekenden ze met jonge kinderen van 7 tot 10 jaar aan een gezamenlijke strip over het thema van het cultuurfestival.

De feestelijkheden rond de stripmuur bestond uit de onthulling van een plaquette, waarna beide koninklijke paren zich aan de tafels meldden om mee te tekenen. Met meer dan zestig geaccrediteerden van de pers was het hectisch en druk. Toch namen de beide koningen en koninginnen alle tijd om met de kinderen en de stripmakers te praten. Ondanks de ontboezeming van koning Willem-Alexander (“Ik ben een man van veel talenten, striptekenen is daar niet een van”) nam hij toch het potlood ter hand.

Op de Instagram van Nieuwe Garde staat een uitgebreid fotoverslag en een reel van het verblijf in Charleroi.
De NOS was luid en duidelijk aanwezig (reportage Koningspaar in België), evenals de Belgische RTL.

Het gebeurt niet vaak dat we voor stripnieuws verwijzen naar de websites van het Koninklijk Huis en de Belgische monarchie. Toch valt op beide sites te lezen dat Zijne Majesteit de Koning en Hare Majesteit Koningin Máxima op uitnodiging van Zijne Majesteit de Koning der Belgen een staatsbezoek aan België brengen. In gewone-mensentaal: Koning Willem-Alexander en koningin Máxima brengen een bezoek aan België, op uitnodiging van koning Filip en koningin Mathilde.

Het staatsbezoek begint dinsdagochtend 20 juni in Brussel en eindigt donderdagavond 22 juni in Antwerpen. Op woensdag 21 juni komen beide koninklijke paren naar Charleroi, waar in de middag een stripmuur wordt onthuld. Deze stripmuur is een artistieke samenwerking van Dido Drachman en Christian Durieux (zie foto) en is opgezet in het kader van het culturele festival van Charleroi, waarbij Belgische en Nederlandse kunstenaars samenwerken. Beide auteurs zijn bij de onthulling aanwezig.

Voor de Nederlandse inbreng in deze culturele uitwisseling werd 9e Kunst gevraagd om de organisatorische honneurs waar te nemen, in opdracht van de Nederlandse ambassade in België. Samen kozen we voor jonge stripmakers van de Nieuwe Garde. Naast Dido Drachman zijn Sterre Richard, Bob op ‘t Land, Melanie Kranenburg en Niek van Ooijen aanwezig. In de middag tekenen zij met schoolkinderen van het Institut Saint-André. Tijdens de striptekenworkshop op het schoolplein haken ook de koningsparen aan: met de stripmakers en de kinderen maken zij een beeldverhaal over het thema van de bijeenkomst.

Een fotoverslag van dit bijzondere evenement vind je vanaf woensdag 21 juni op onze socials.

Op zaterdag 3 juni vond in het gebouw van Allard Pierson in Amsterdam de eerste dag voor de professionals van het beeldverhaal plaats. In de aankondiging werden twee centrale vragen gesteld: wat is de toekomst van de strip en hoe maken we die beter? Hier werd alvast voorgesorteerd op wat het event zou brengen. Want het gaat niet goed met stripmakers in Nederland. Het overgrote deel van hen kan niet leven van het maken van strips, terwijl hun artistieke kwaliteiten tot er over de landsgrenzen worden erkend. Dit zijn geen aannames, maar de uitkomsten van een enquete die eind vorig jaar werd rondgestuurd binnen de beroepsgroep, op initiatief van stripmaker Aimée de Jongh. Een representatief aantal van 244 professionals nam de moeite om de enquete in te vullen. Op de dag voor de professionals van het beeldverhaal werden de resultaten wereldkundig gemaakt.

Toen Aimée de Jongh in 2022 de Stripschapprijs won en daar ook een geldbedrag bij ontving, wilde ze dat bedrag gebruiken om wat terug te doen voor de stripsector. Het motief is nobel: Met de Grote Stripmakers Enquête 2023 hoopt ze de pijnlijke waarheid in cijfers op tafel te leggen, om vanuit daar de situatie te verbeteren. Samen met de Kunstenbond onderzocht ze de financiële situatie van stripmakers in Nederland. En die is bedroevend, als we de cijfers zien.

Kort gezegd: weinig stripmakers kunnen er een fatsoenlijke beroepspraktijk op nahouden, het merendeel doet het stripwerk erbij. De betaling is vaak karig en de mogelijkheden zijn gering. Gelukkig zien de meeste geënqueteerden dat het tij gekeerd kan worden. Een beroepsgroep die opkomt voor de belangen van de stripmakers vinden zij een heel goede eerste stap.

Hier lees je het complete verhaal van de Grote Stripmakers Enquete, met alle cijfers en duiding [PDF]. Het is ook mogelijk de uitkomsten te lezen via Issuu. Het  persbericht – in aangepaste vorm – vind je hier [PDF].

Met deze cijfers en met de expertise van de Kunstenbond aan boord kan nu een begin worden gemaakt met de zo gewenste verbeterslag. Het is aan de cultuur- en stripsector in Nederland om te ijveren voor een gezonder klimaat met eerlijke prijzen en tarieven, erkenning van de kunstvorm en een serieuze aanpak van de zo gewenste professionalisering.

Op 9e Kunst zullen we deze ontwikkelingen uiteraard met grote belangstelling volgen. Bijdragen over dit onderwerp zijn welkom.

Pas een half jaar geleden begon Mark Millar (Kick-Ass, Jupiter’s Circle, Starlight, Old Man Logan) met Youtuben en nu al is zijn kanaal een echte aanrader: in Millar Time praat hij over het vak met vakgenoten.

Dat pakt heel goed uit omdat het geen ‘echte’ interviews zijn, maar meer gesprekken tussen collega’s. En als je Millar bent dan strik je natuurlijk alle toppers waar je ooit mee gewerkt hebt: editors, tekenaars, schrijvers.

Het is heel erg incrowd, en in dit geval is dat een plus, omdat je zo een mooi inkijkje krijgt in de verschillende aspecten van de Engelse en Amerikaanse stripwereld. Behalve het prettige accent van Millar is het ook fijn dat ze er lekker de tijd voor nemen. Er is bepaald geen haast: sommige gesprekken gaan over de twee uur. Ideaal om bij wijze van podcast te luisteren, want er is niet veel te zien, behalve twee talking heads.

Enkele aanraders zijn de gesprekken met Sean Murphy, Brian Bendis, Gerry Conway, John Romita Jr.

Voor de Schrijverscentrale is 2023 het jaar van de stripmaker. De Schrijverscentrale, een organisatie die adviseert en bemiddelt bij schrijversbezoeken in Nederland, werkt hiervoor samen met het Nederlands Letterenfonds en het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie om de stripmakers in de schijnwerpers te zetten.

Organisatoren van festivals, bibliotheken en mensen uit het onderwijs kunnen zich bij de Schrijverscentrale melden voor bijvoorbeeld interactieve workshops, lezingen en interviews. Tot voor kort werkte de Schrijverscentrale vooral voor literaire auteurs. In “Het jaar van de strip”, zoals het heet, zijn nu dus ook stripmakers te boeken. Dankzij het Nederlands Letterenfonds en het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie zijn stripmakers in 2023 tegen een gereduceerd tarief te boeken.

De samenwerkende partijen zien allerlei meerwaarde in het aanbieden van stripmakers voor workshops, lezingen en dergelijke. Op scholen worden steeds vaker graphic novels toegelaten op de leeslijst, stripworkshops stimuleren het begrip van verhalen en verteltechnieken, strips verlevendigen en verdiepen lesstof en er zijn veel thema’s die met een strip kunnen worden behandeld. Alleen maar voordelen dus.

Interessant wordt het als beleidsadviseur Greetje Heemskerk van het Nederlands Letterenfonds aan het woord wordt gelaten in het begeleidende verhaal over het Jaar van de strip. Zij stelt dat de ambities van het Letterenfonds en de Schrijverscentrale met dit initiatief samenvallen. Heemskerk zegt hierover: “Het Nederlands Letterenfonds heeft de verbreding van het domein deze beleidsperiode als een van zijn speerpunten benoemd. Dan is het logisch dat het fonds, samen met het Stimuleringsfonds, dit initiatief van de Schrijverscentrale graag ondersteunt. Dat literaire makers een grote rol kunnen spelen in de leesbevordering door optredens in scholen en bibliotheken is inmiddels wel een gegeven, dat geldt zeker ook voor stripmakers die met deze kunstuiting de cultuurdeelname, juist van jongeren, bevorderen.”

De volgende stripmakers zijn op dit moment via de Schrijverscentrale met korting te boeken: Abe Borst, Jan Cleijne, Dido Drachman, Ype Driessen, Erik de Graaf, Renske de Greef, Floor de Goede, Maaike Hartjes, Gerrie Hondius, Milan Hulsing, Aimée de Jongh, Rudi Jonker, Erik Kriek, Frenk Meeuwsen, Nanne Meulendijks, Ahmad Resh, Herman Roozen, Marcel Ruijters, Sterric, Barbara Stok, Gwen Stok, Aart Taminiau, Typex en Juliette de Wit. Het is de bedoeling dat dit aantal verder groeit en dat stripmakers een vaste plek krijgen binnen het werkveld van de Schrijverscentrale.

In onderstaande video leggen Erik Kriek, Dido Drachman en Aimée de Jongh uit wat het beeldverhaal zo interessant maakt voor de doelgroep van de Schrijverscentrale.

Komende woensdag ligt de Nederlandse vertaling van Maia Kobabe’s autobiografie Gender Queer in de winkel. De strip is het verslag van een reis naar zelfidentificatie, zoals het achterplat het zo fraai verwoordt. En het klopt, alle stappen van toegeven, twijfelen, ontdekken en accepteren zitten in het verhaal verwerkt.

Gender Queer was oorspronkelijk bedoeld om Maia’s familie uit te leggen wat het betekent om non-binair en aseksueel te zijn. Maia werkte dat gegeven verder uit tot een gids van 240 pagina’s die de lezer aan de hand neemt langs keuzes in het leven. Toch is het boek geen stappenplan: het is vooral een verslag van veel vragen en interessante manieren van denken. Maia heeft een heel positieve insteek die prettig leest.

Het is goed dat het boek in een Nederlandse vertaling verschijnt, vooral nu het boek in veel staten in Amerika op de zwarte lijst is terechtgekomen. Op de afgelopen editie van SPX (Small Press Expo in Washington DC) was Maia te gast om over het boek en de actuele dynamiek te praten. Alex Hoffman is de interviewer van dienst.

Gender Queer verschijnt bij Davidsfonds / Infodok, heeft 240 pagina’s en kost € 24,99.