Het rommelt in de Amerikaanse stripwereld. Toen de overheid maatregelen afkondigde in verband met de corona-crisis, liet Diamond Comic Distributors weten dat ze hierdoor niet langer haar aan haar taken kon voldoen. En aangezien Diamond een monopolie heeft op de uitlevering van nieuwe Amerikaanse titels, bleven winkels wereldwijd van het ene op het andere moment verstoken van nieuwe comics en graphic novels. Om het vuur van klachten en geruchten nog iets verder op te stoken, voegde Diamond daar aan toe dat ze geen van de uitgevers zou betalen. De garantie dat dit een tijdelijke maatregel betrof en dat iedereen uiteindelijk zijn geld zou krijgen, stelde slechts weinigen gerust. Diamond eigenaar Steve Geppi probeerde de onrust te bezweren door publiekelijk te verklaren dat er geen reden was tot paniek, dat alles verder goed ging met Diamond en dat ze op plannen zaten te broeden om strips na de crisis populairder te maken dan ooit, maar erg overtuigend klonk het allemaal niet.
Afgelopen vrijdag deed ook DC Comics een duit in het zakje toen het aankondigde dat ze met ingang van 22 juni opstapt bij Diamond. Dat komt niet helemaal onverwachts. Drie weken geleden introduceerde DC al twee nieuwe verspreiders die voortaan exclusief DC titels zouden gaan leveren. Oude titels, maar ook nieuwe, waarmee de bijl al werd gezet aan de wortels van het Diamond-monopolie. Nu DC definitief opstapt bij Diamond heeft dat grote consequenties. Voor Diamond, voor winkeliers, voor striplezers, en op de lange termijn mogelijk ook voor de Amerikaanse stripwereld als geheel.
Het einde van een contract en van een tijdperk
DC zegt dat ze al lange tijd klachten heeft over de werkwijze van Diamond, maar dat daar nooit gehoor aan is gegeven. Aangezien het contract tussen beide deze maand afloopt was DC zich daarom al aan het beraden op een alternatief. De wantoestanden rondom de corona-crisis vormden het laatste zetje. DC besloot twee exclusieve verspreiders aan te wijzen en bijna per direct op te stappen bij Diamond. Nieuwe titels mogen nog tot 15 juni besteld worden bij Diamond en daarna is het afgelopen. Vanaf 22 juni zullen alle bestellingen via de nieuwe distributeurs verlopen, te weten UCS Comic Distributors en Lunar Distribution. Internationale klanten kunnen bij Penguin Random House terecht voor graphic novels, trade paperbacks en hardcovers. Hoe en of Internationale klanten aan comics kunnen komen is niet helemaal duidelijk, maar daarover straks meer.
In de VS heeft DC’s besluit geleid tot twee kampen. De meeste winkeliers bekritiseren DC, slechts een enkeling is positief. Om met de positieve argumenten te beginnen, het belangrijkste en meest voor de hand liggende voordeel is natuurlijk het feit dat Diamond hierdoor niet langer een monopolie heeft. Voor- en tegenstanders zijn het erover eens dat het niet gezond is dat vrijwel de volledige, wereldwijde distributie afhankelijk is van één enkel bedrijf. DC’s nieuwe leveranciers zorgden er de afgelopen weken voor dat er in ieder geval weer nieuwe titels werden uitgeleverd, in een periode dat Diamond nog steeds potdicht zat. Ze schijnen ze bovendien sneller te leveren. Niet alleen is DC’s vaste uitleverdag dinsdag in plaats van woensdag, maar nieuwe titels worden al vanaf twee weken na de uiterste besteldatum geleverd en niet, zoals bij Diamond, op zijn vroegst na vier weken.
Winkels die de afgelopen weken ervaring hebben opgedaan met DC’s nieuwe distributeurs zeggen bovendien dat de dozen beter ingepakt worden en minder beschadigingen veroorzaken. Iets dat vooral bij gelimiteerde uitgaven regelmatig voor ergernis zorgt. Tenslotte is de service van Diamond over het algemeen beroerd, zowel voor winkels als uitgevers. Iets dat regelmatig tot discussies leidt.
Veel belangrijker is het feit dat DC’s distributeurs minder korting geven en hogere kosten rekenen voor verzending
Maar zoals gezegd wegen de nadelen voor de meeste winkeliers zwaarder dan de voordelen. Veruit de meeste winkels in de VS werken met POS-systemen (point of sale; kassa’s met een beeldscherm die ook je voorraad en omzet bijhouden) die alleen werken met de bestelinformatie van Diamond. Er bestaat nog geen software die kan omgaan met de formulieren van UCS Comic Distributors en Lunar Distribution. Dat betekent dat winkeliers alles met de hand moeten invoeren, een hoop extra werk.
Veel belangrijker nog is het feit dat DC’s distributeurs minder korting geven en hogere kosten rekenen voor verzending. Deze kosten komen natuurlijk bovenop de verzendkosten voor Diamond, waar nog steeds alle andere uitgevers zitten. Winkeliers zijn dus een stuk duurder uit. Het lijkt er vooralsnog op dat DC’s nieuwe verspreiders overigens geen floppies leveren buiten Noord-Amerika. Of we daar heel rouwig om moeten zijn is de vraag. Een Canadese winkelier bestelde naar verluidt voor $16 aan boeken en was $22 (!) kwijt aan verzendkosten. Dat is meer dan de winst, dus reken maar dat die boekjes duur verkocht werden. DC heeft Random Penguin House aangewezen voor internationale bestellingen, maar die zullen zoals gezegd alleen graphic novels, hardcovers en trade paperbacks leveren. Hoe internationale klanten voortaan aan hun comics moeten komen is op dit moment nog onduidelijk.
Grote gevolgen voor de markt
Wat je ook van DC’s besluit vindt, de timing is hoe dan ook beroerd. Het was de laatste jaren al geen vetpot, maar door de crisis en de perikelen rondom Diamond staat veel stripwinkeliers het water inmiddels aan de lippen. Het vooruitzicht op meer werk en minder inkomsten stemt niemand vrolijk. Maar er speelt veel meer.
Diamond doet weliswaar nonchalant over de corona-problemen, maar iedereen snapt dat de distributie niet uit luxe zal zijn platgelegd. Als in die situatie een klant opstapt die goed is voor 30% van de omzet, dan is het maar de vraag of Diamond daar een passend antwoord op heeft. Lang niet iedereen is daarvan overtuigd. Diamond CEO Steve Geppi rechtte zijn rug met de uitspraak: “Zij die de geschiedenis negeren, zijn gedoemd hem te herhalen.” Daarmee verwees hij naar Marvel, dat in de jaren 90 een soortgelijk avontuur aanging door Heroes World Distributors over te nemen. Dat avontuur liep niet goed af, maar het is de vraag wie dit keer in het stof zal bijten.
“Are you crazy? They are literally our enemy! Why not ask Amazon to distribute to us?”
Als Diamond failliet gaat zal er ongetwijfeld een domino-effect ontstaan dat zowel een aantal uitgevers als winkels de kop gaat kosten. Diamond heeft zich altijd relatief coulant opgesteld naar kleine uitgevers toe. Het was niet noodzakelijk om grote omzetten te behalen. Of andere verspreiders net zo toegeeflijk (kunnen) zijn valt te bezien. Voor winkeliers speelt er iets anders. De afgelopen jaren kreeg Diamond de bijnaam “de bank van de stripwereld”, omdat ze veel worstelende winkels met kredieten en extra steun heeft gered van de ondergang. Als Diamond verdwijnt, stopt deze steun en gaan alle winkels die ervan afhankelijk zijn waarschijnlijk samen met Diamond ten onder.
Een heel ander probleem betreft de twee nieuwe distributeurs. DC toverde ze plotsklaps uit de hoge hoed, maar inmiddels is duidelijk dat het om twee winkels gaat en wel de grootste afnemers van DC comics: Midtown Comics en DCBS (Discount Comic Book Services). Dat zit veel winkeliers niet lekker. DC vraagt ze feitelijk of ze hun bestellingen willen overhandigen aan hun grootste concurrenten, die met deze informatie natuurlijk een significant voordeel kunnen behalen. Het ontlokte een bekende winkelier de uitspraak: “Are you crazy? They are literally our enemy! Why not ask Amazon to distribute to us?”
Toekomstplannen
En dat is niet de enige vrijheid die DC zichzelf permitteert. De laatste tijd was ze ook al aan het experimenteren met extra dikke comics die ze voor $9,99 verkocht bij Walmart en Target. Naar verluidt met succes. Het zou niemand verbazen als DC in de toekomst meer gebruik wil maken van andere afzetkanalen dan de stripspeciaalzaken. DC Comics is al enige tijd onderdeel van Warner Bros. dat op haar beurt weer eigendom is van AT&T. Binnen de stripwereld is DC Comics misschien een van de grote jongens, maar naast de omzetten die Warner Bros. behaald met de films is het maar klein bier. De directie van At&T wil de winst vergroten en is op zoek naar andere afzetmarkten dan de speciaalzaken, omdat daar geen groei meer te verwachten is. Als dat betekent dat er speciaalzaken gaan sneuvelen, dan zal AT&T daar waarschijnlijk geen traan om laten. Het gerucht gaat dan ook dat AT&T de huidige beslissingen heeft afgedwongen en dat DC er bar weinig over te zeggen heeft.
Het is niet denkbeeldig dat DC haar comics in de toekomst louter nog digitaal gaat verstrekken
Als het aantal speciaalzaken krimpt, wordt het de vraag hoe lang DC nog doorgaat met de verkoop van losse comics. Die markt is al jaren aan het kwakkelen, veel winst wordt er niet meer op gemaakt. Desondanks blijft het een belangrijk segment. Comics zijn namelijk een relatief goedkope manier om nieuwe dingen te proberen en om nieuwe auteurs een kans te geven. Als comics wegvallen kan dat gevolgen hebben voor de diversiteit van het aanbod. Het is trouwens niet denkbeeldig dat DC haar maandelijkse comics in de toekomst louter nog digitaal gaat verstrekken. Dat is nooit erg succesvol geweest, maar als er geen alternatief bestaat trekt de markt wellicht aan.
Koffiedik kijken
Vooralsnog hebben veel winkeliers in de VS hun steun voor Diamond uitgesproken door te dreigen dat ze minder of zelfs helemaal geen DC titels meer willen verkopen. Voor klanten buiten Noord-Amerika lijkt er momenteel weinig keus te zijn, dus voor ons wordt het hoe dan ook spannend. Welke veranderingen DC Comics verder nog zal doorvoeren en wat daarvan de gevolgen zullen zijn is onduidelijk, maar dat er meer op til is lijkt zeker. Belangrijkste vraag is op dit moment of Diamond deze stap overleeft. Valt ze om, dan heb je geen kristallen bol nodig om te voorspellen dat de Amerikaanse stripwereld aanzienlijk zal veranderen.
