Leven met de kansen die je geboden worden. Khiem: Our journey through the motherlands is een graphic novel die aan de hand van dat universele thema laat zien hoe de opeenvolgende generaties steeds anders met dezelfde situatie omgaan. Met een surplus: waar Westerse familiekronieken vaak vooral een mooi beeld van de geschiedenis geven, gaat het in het geval van een op drift geraakt volk meestal over ontworteling en elders opnieuw beginnen. Zoals de Vietnamese familie van scenarist Yasmine Morissette Phan en stripmaker Djibril Morissette Phan.
In interviews vertelde Yasmine dat ze al haar hele leven verhalen hoort over Vietnam, een land waar ze nooit woonde en dat haar vooral folkloristisch in de oren klonk. 
Vietnam was anders dan Canada, waar ze zelf opgroeide. Het land van de verhalen van haar oma en moeder intrigeerde haar gaandeweg steeds meer en zo kwam het idee van een graphic novel, die ze maakte met haar broer Djibril. Niet onlogisch overigens. Djibril is een gevierd stripmaker die werkte aan comicseries als Black Widow, Alpha Flight, Glitterbomb en History of Science-Fiction. Khiem is op geen manier met deze series te vergelijken, vanwege het persoonlijke karakter. Samen gaan ze op zoek naar de wortels van hun familie.
Volgens Yasmine wordt de graphic novel bij elkaar gehouden door de familielijn. 
Tijdens het schrijfproces hield ze één vraag in gedachten die de toon en de keuze van de anekdotes bepaalde: Wat wil ik dat mijn kinderen zich van mij herinneren? Zo weten ze waar ze vandaan komen en leren ze waarnaar ze op weg gaan.
In Khiem volgt de lezer de levens van de oma, de moeder en Yasmine, te beginnen in de zware jaren 1940. Het boek is opgezet in hoofdstukken, die chronologisch en anekdotisch zijn. De verhalen van Khiem, de grootmoeder die ook de naamgever van het boek is, zijn verstild en flink. Haar leven in Vietnam was hard, haar levenswandel werd gedicteerd door de omstandigheid. Het onbeholpen eerste hoofdstuk zet de toon: op twaalfjarige leeftijd verkocht ze pardoes haar broertje op de markt in ruil voor rijst. Ze bedoelde het goed, degene die het broertje aannam zou goed voor hem zorgen en de rijst zou hen voor een lange tijd voeden.
Z
o worden tijdgeest, familiebanden en het zware leven zichtbaar. Oma vertrekt naar een klooster, trouwt met een man uit het geïsoleerde Noord-Vietnam, en krijgt kinderen. Alles gebeurt met dankbaarheid en op een manier die voor ons nauwelijks voorstelbaar is: het persoonlijke is totaal afwezig. Wat haar gebeurt, ligt buiten haar. Ze kan zich hooguit conformeren en doorleven. Dat verandert al in het leven van de moeder van Yasmine, die in 1980 vlucht naar Canada. Als Yasmine en Djibril worden geboren, leeft oma al niet meer. Voor Yasmine reden om de familieverhalen te bewaren: ze wilde de culturele en historische trajecten van haar familie begrijpen, optekenen en delen.
Khiem: Our journey through the motherlands is een aangrijpend verhaal over drie generaties vrouwen, die alle drie leven met een verleden. Ze dragen die erfenis met zich mee. Het verhaal heeft een losse pagina-indeling, zonder kaders. Er is een effectieve, zachte vertelstem die voor context zorgt; de conversaties zijn verhelderend en echt. Nergens in het boek wordt op effect gespeeld, het is een heel integer geheel. Ondanks de soms intense ontberingen, met name van Khiem, is het een familiegeschiedenis die leunt op dankbaarheid en liefde, en die aan Thi Bui’s The best we could do herinnert.
Yasmine Morissette Phan & Djibril Morissette Phan – Khiem: Our journey through the motherlands. Fairsquare Comics. 198 pagina’s. € 26,99.
