In GI Gay richten scenarist Didier Alcante (bekend van meesterwerk De bom) en tekenaar Juan Bernardo Muñoz Serrano de schijnwerper op een vergeten groep: homoseksuele militairen in het Amerikaanse leger. Het verhaal begint eind 1943 op Camp Ellis, Illinois. Psychiater Alan Cole wordt daar geplaatst met een duidelijke missie: mentale zwakte diagnosticeren bij nieuw opgeleide soldaten. Hij is toegewijd en gelooft in de kracht van de geest als wapen tegen paniek en desorganisatie aan het front.
Al snel ontdekt hij dat zijn werk minder met trauma en meer met tucht te maken heeft. Want naast shellshock, alcoholisme en hysterie is er nóg een ‘aandoening’ die bovenmatig veel aandacht krijgt in de rapporten: “homosexual tendencies”. Een bedreiging voor de orde, zo leert hij van zijn overste.
Cole benadert het aanvankelijk met professionele afstand. Hij ziet dossiers, niet mensen. Tot hij soldaat Merle ontmoet. Merle is kalm, intelligent, dienstwillig – en homoseksueel.
Langzaam maar zeker ontrafelt GI Gay een systeem dat erop gebouwd is om ‘anders-zijn’ te detecteren en te isoleren. De onderzoeken die Alan moet uitvoeren worden steeds grotesker. Soldaten worden verhoord op basis van hun handschrift, hun blik, hun loopje. Er circuleren interne documenten waarin tips staan zoals: “Let op verzorgde nagels, goed gestreken ondergoed, gebruik van poëzie.”
Alcante baseerde zijn scenario op authentiek archiefmateriaal. Onder andere Coming Out Under Fire van Allan Bérubé vormde een belangrijk fundament.
We maken kennis met personages die door het systeem worden vermorzeld. Een soldaat schrijft een brief naar zijn minnaar en wordt bij het postkantoor verlinkt. Een ander wordt verketterd omdat hij weigert zichzelf te verloochenen. De kille nonchalance waarmee ze hierdoor hun carrière – en soms hun vrijheid – verliezen, is griezelig.
Centraal staat Alan Cole’s morele ontwaken. Wat begint als observatie, wordt een existentiële strijd. Hij wil rechtvaardigheid, maar botst op het gezag van zijn superieuren én op zijn eigen angst voor reputatieschade. Zijn innerlijke twijfel is de ruggengraat van het boek.
De echte vraag wordt: kan Cole zichzelf in de spiegel blijven aankijken als hij blijft zwijgen? En dat is geen abstracte kwestie. In de climax wordt hij zelf onderwerp van een intern onderzoek. Paranoia en verklikkermentaliteit regeren. Zijn neutrale positie blijkt een illusie.
Juan Bernardo Muñoz Serrano tekent sober en trefzeker. Hij kiest voor strakke kaders, weinig opsmuk en een palet dat vooral bestaat uit groentinten, grijzen en bruintinten. Militair, maar niet kil. De sfeer is institutioneel: legerbarakken, ziekenzalen, ondervragingskamers. Daarbinnen ligt de emotie juist in het kleine gebaar.
Een hand op een schouder die net niet wordt weggetrokken. Een knikje tijdens een gesprek waarin niets hardop gezegd wordt. De tekeningen vertellen hier minstens zoveel als de dialogen. Op momenten waarin het verhaal zwaarder wordt laat Serrano zien dat hij ook in dramatische compositie uitblinkt. Grote panelen, veel negatieve ruimte.
GI Gay is niet alleen een historisch drama, maar ook een politieke strip. Niet activistisch, wel scherp. Alcante toont een Amerika dat op papier vecht voor vrijheid, maar intern de ene minderheid na de andere marginaliseert. De ironie is niet te missen: een leger dat nazi’s bestrijdt, maar zelf mensen beoordeelt op genetische ‘onzuiverheid’.
Het boek sluit af met een epiloog waarin duidelijk wordt hoe dit beleid nog tot diep in de jaren ’90 bleef voortbestaan. De beruchte “Don’t Ask, Don’t Tell”-richtlijn (1994-2011) wordt hier terecht als schijncompromis weggezet. Zelfs nu is de erkenning voor wat deze soldaten is aangedaan nog beperkt.
GI Gay laat zien hoe een land mensen uitsloot die bereid waren te vechten, alleen omdat ze van de verkeerde persoon hielden. Het verhaal is compact, beklemmend en raak. Wat Alcante en Serrano vertellen hoort thuis in de geschiedenisboeken én op je stripplank.
Didier Alcante & Juan Bernardo Muñoz Serrano – GI Gay. Standaard Uitgeverij. 128 pagina’s hardcover. € 29,99
