Een jaar of tien geleden werd de Franse econoom Thomas Piketty een soort superster voor linkse mensen met zijn pleidooi voor radicale herverdeling van bezit en meer belasting voor de allerrijksten. Zijn boeken Kapitaal in de 21e eeuw en Kapitaal en Ideologie werden bestsellers. Maar of veel mensen de vuistdikke pillen ook echt hebben uitgelezen, valt te betwijfelen. De economische theorieën, cijfermatige onderbouwingen, analyses over de historische mechanismen erachter, de vele ingewikkelde termen en het voor veel Franse intellectuelen helaas gebruikelijke ‘gallisch geronk’, maken zijn boeken op zijn zachtst gezegd taaie kost.
Maar nu is er een verstripping van zijn laatste boek Kapitaal & Ideologie. Die is een stuk behapbaarder; de ongeveer 1100 pagina’s tekst zijn teruggebracht tot een slordige 170 pagina’s strip. En het is aan de auteurs te prijzen dat ze van hun bewerking meer hebben gemaakt dan wat plaatjes bij de tekst.
Is het een vlot leesbaar album geworden? Dat niet, Piketty’s werk blijft taaie kost, ook in Piketty-voor-dummies-vorm. Maar Benjamin Adam heeft de nodige ervaring met het maken van strips voor kinderen en het maken van illustraties. En al die kennis heeft hij ingezet om de taaie kost wel toegankelijk te presenteren. Zijn pagina-opbouw is simpel doch effectief en het valt aan de uitgever te prijzen dat veel aandacht is uitgegaan naar de layout en de lettering. Daardoor worden de economische en historische verhandelingen zo leesbaar mogelijk gepresenteerd. Complimenten, meestal worden dit soort vertalingen een stuk minder verzorgd op de Nederlandse markt gebracht.
In het eerste deel van het album wordt aan de hand van een familiegeschiedenis verteld hoe eenmaal met slavenarbeid verworven kapitaal generaties in staat stelde om te rentenieren. Terwijl dat bezit amper werd belast en anderen door hard werken amper iets konden opbouwen. In het tweede deel staan een aantal door Piketty voorgestelde belastingmaatregelen die ervoor zouden zorgen dat de wereld eerlijker wordt.
Op de inhoud van Piketty’s theorieën is het nodige af te dingen. Hij gaat er wel erg makkelijk aan voorbij dat mensen ook bezit hebben opgebouwd door gewoon zelf hard te werken. En met de stelling dat geld nalaten aan je kinderen oneerlijker zou zijn dan geld nalaten aan de overheid, kun je menig feestmaal vergallen. Dat gaan we hier dan ook niet doen. Iedereen moet zelf Piketty maar lezen en zich een mening vormen. Al is de kans groot dat een album met de titel Kapitaal & Ideologie vooral door een toch al links stemmend publiek zal worden gekocht.
De vraag waar het hier om draait: is Kapitaal & Ideologie een goede strip? Het medium kan voor heel veel meer zaken worden ingezet dan het vertellen van een verhaal. Een strip kan instructief zijn of – zoals in dit geval – educatief. Wat dit album geslaagd maakt, is dat scenarist Alet en tekenaar Adam er in slagen om mensen die geïnteresseerd zijn in Piketty’s ideeën, maar die niet door zijn boek heen kwamen, iets inzichtelijks voor te schotelen. En dat zonder Piketty’s werk geweld aan te doen. De keuze om zijn historische verhandeling terug te brengen tot een simpele familiegeschiedenis, werkt goed. Zelf zou hij het volgens de tekst op de achterkant van dit album een ‘indrukwekkende bewerking’ vinden. En dat is goed voor te stellen.
Wat Kapitaal & Ideologie daarentegen lastig verteerbaar maakt, is dat het niet alleen een historische, economische verhandeling is in stripvorm, maar ook deels pamflet. De politieke boodschap ligt er zó dik bovenop dat het lezers die net iets anders tegen de werkelijkheid aan kijken niet weet te overtuigen, maar juist vermoeit. Dat kan toch niet de bedoeling zijn.
Claire Alet en Benjamin Adam – Kapitaal & Ideologie. De Geus. 176 pagina’s. € 24,99
