Ik stond nog maar een goede drie seconden in stripwinkel Dumpie toen mijn ogen onbedwingbaar richting Petar & Liza werden getrokken. Het levendige en kleurige omslag viel niet te vermijden en maakte direct nieuwsgierig naar wat hier allemaal achter verborgen zou liggen. Natuurlijk wist ik: beoordeel een boek niet op zijn kaft, maar soms werkt het nu eenmaal zo.
Na enig geblader was de koop snel gedaan, waarna ik mij op de fiets terug naar huis verheugde om snel al dit moois te lezen. “Over twee dagen volgt mijn bespreking”, liet ik vol enthousiasme aan de redactie weten. Dat liep uiteindelijk heel anders.
Petar & Liza is geschreven en getekend door de Kroatische Miroslav Sekulic-Struja. Dit doet vermoeden dat het verhaal gesitueerd is in Kroatië, maar dit wordt verder nergens bevestigd. Ook het exacte tijdsbestek is onduidelijk, op basis van de gedetailleerde tekeningen van auto’s en elektronica zou ik gokken op de periode halverwege jaren negentig tot nu. Het plot laat zich vrij eenvoudig beschrijven, al is dit eigenlijk het minst interessante aan het boek.
De zonderlinge Petar keert terug van zijn dienst in het leger. Ondanks dat we hier weinig details over vernemen, mag het duidelijk zijn dat hij hier – naast een aantal vrienden – trauma’s en littekens voor het leven heeft opgedaan. Petar ontwikkelt zich tot dichter die niet hecht aan bezittingen. Zonder deze bewust op te zoeken, bevindt hij zich steeds tussen uitvreters en verschoppelingen die gretig gebruik maken van zijn hospitaliteit. Ondertussen glijdt hij steeds verder af in zijn wereld van nihilisme en zwaarmoedigheid. Totdat hij Liza ontmoet.
Ook zij heeft haar eigenaardigheden, maar ze weet met haar avontuurlijke karakter een vrolijke kant in Petar aan te wakkeren en samen vinden ze het geluk. Hier hebben ze weinig meer voor nodig dan een (armoedig) dak boven het hoofd, veel boeken en nog meer muziek. Zaken die betaald kunnen worden uit het karige loontje van de baantjes die Petar bij elkaar scharrelt. Totdat dit alles een wending krijgt en de hoofdpersonen elkaar verliezen, om uiteindelijk na vele jaren te concluderen dat ze ondanks alles onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn gebleven.
Zo kort samengevat is het verhaal redelijk overzichtelijk. De schrijfstijl van Sekulic-Struja maakt echter dat Petar & Liza bepaald geen lichte kost is. Hij bedient zich van een complexe mix van vertellen, waarin poëtische overpeinzingen worden afgewisseld met een meer rechttoe rechtaan vertelling. Het is geen pageturner, maar vraagt veel aandacht en regelmatig opnieuw lezen om te snappen wat er nu precies geschreven staat. Ook na meerdere malen herlezen, heb ik nog steeds het idee slechts 50% van het boek te doorgronden, iets wat tegelijkertijd geweldig is (waar voor mijn geld!) als frustrerend (ben ik hier te dom voor?) De tekeningen zijn daarentegen op zichzelf al meer dan de moeite waard.
In een stijl die zich laat omschrijven als een merkwaardige mix van Charlotte Dematons en Jeroen Bosch is er op iedere bladzijde een wereld te ontdekken. Sekulic-Struja tekent even makkelijk desolate en vervallen industrieterreinen als drukke evenementen, afgeladen met mensen. Vooral zijn weergave van alle verschillende karakters is indrukwekkend. Het maken van de honderden mini-portretten van figuranten en hoofdpersonen moet een magistrale klus geweest zijn. Er is geen toevallige voorbijganger of hij/zij heeft een duidelijke expressie en in de kantlijn van Petars verhaal speelt zich continu van alles af. Het boek zou ook zonder tekst een schitterend prentenboek zijn, om uren in weg te zinken.
Alles bij elkaar opgeteld bestaat Petar & Liza eigenlijk uit drie boeken in één. Enerzijds is het een poëziebundel, met dichtregels die soms de (of mijn) pet te boven gaan. Anderzijds is het een schurend liefdesverhaal dat melancholisch stemt. Hier bovenop is het een grandioze verzameling prenten die op zichzelf al een expositie verdient. Toch is het juist deze combinatie die mij minder enthousiast maakt. Het is simpelweg zó véél allemaal, dat ik er niet voldoende plezier aan heb kunnen beleven. Ik loop over van ontzag en bewondering, maar moet ook constateren dat deze overdaad voor mij te veel is. Desalniettemin zal ik het boek zonder twijfel nog meerdere malen herlezen en het is niet ondenkbaar dat alles uiteindelijk toch op zijn plaats valt. Dit alleen al maakt Petar & Liza uiteindelijk tot een unieke ervaring.
Miroslav Sekulic-Struja – Petar & Liza. Concerto Books. 176 pagina’s, hardcover. € 34.99
