Rampokan
Berichten

Rampokan diende als inspiratiebron voor film De Oost, maar bleef onvermeld

De Oost, een film over de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog en de oorlogsmisdaden die Nederland daar beging. is momenteel te zien in de bioscoop (het mag weer) en bij Amazon Prime. Wie goed kijkt en zijn of haar klassiekers kent, kan met enige regelmaat scènes voorbij zien komen die verdacht veel lijken op scènes uit Rampokan, de graphic novel van Peter van Dongen over hetzelfde onderwerp. Navraag leert dat Van Dongen dit ook al was opgevallen.

Rampokan-integraal“Ik wist al een paar jaar dat de film in productie was en dat Rampokan daarbij als één van de bronnen gebruikt werd. Toen ik de trailer zag, bekroop me het gevoel dat één en ander er wel erg bekend uitzag. Een ingezonden brief in de NRC bevestigde dat ik niet de enige was die het zag en dat was voor mij de reden toch eens contact op te nemen met de producent. Ik kreeg een email van hem terug: ‘Dat een stuk inspiratie heeft doorgesijpeld zal zeker wel het geval zijn’, schreef hij daarin.”

In de brief waar Van Dongen naar verwijst, beschreef een NRC-lezer een aantal gelijkenissen tussen De Oost en Rampokan. De meest frappante overeenkomst is een muur beklad met de kreet ‘DUTCH GO HOME!’. Die leus heeft nooit bestaan en is door Van Dongen destijds zelf bedacht als variant op ‘Yankee go home!’. “Ze hebben natuurlijk veel meer boeken, documentaires en ander documentatiemateriaal gebruikt, Rampokan was niet hun enige bron. Jim Taihuttu, de regisseur, kon zich uiteindelijk niet meer herinneren waar hij de slogan had gezien, vandaar dat mijn naam niet in de aftiteling wordt vermeld. Inmiddels heeft hij toegegeven dat het letterlijk uit Rampokan is overgenomen.”

Van Dongen verdenkt de makers niet van opzet en heeft geen behoefte de zaak groot op te blazen. “We hebben vast uit dezelfde informatiebronnen geput. En strips en storyboards hanteren natuurlijk een zelfde, universele beeldtaal.” De meeste scènes die gelijkenissen vertonen, zoals een shot van een brug in kikvorsperspectief, of een man ‘zwevend’ onder water, zijn inderdaad redelijk generiek, waardoor moeilijk te bewijzen valt dat ze geïnspireerd zijn op scènes uit Rampokan. “Maar toch… als je weet dat de regisseur een fan is en mijn boek als inspiratiebron heeft gebruikt, dan zie je de overeenkomsten. Dat is niet erg, maar het is wel fijn in zo’n geval vermeld te worden.”

Dat het hoofdpersonage in De Oost Johan heet, net als de hoofdpersoon in Rampokan, is volgens Van Dongen toeval: “De overgrootvader van regisseur Jim Taihuttu heette Johan, vandaar. Mijn opa, ook KNIL-militair, had de naam Johan als tweede naam.” Die overeenkomst mag dan toeval zijn, het maakt de verwarring er niet minder op.

Inmiddels is er een oplossing gevonden. In interviews wordt Van Dongen vanaf nu genoemd en de interesse die door de film is ontstaan, zal benut worden om een shortlist te presenteren van de vijf belangrijkste boeken die bij de productie zijn gebruikt. Boeken die de acteurs overigens meekregen om zich voor te bereiden op hun rol. Rampokan hoort daar dus ook bij en krijgt zo, via een omweg, toch nog de lof die het verdient.

 

De header en onderstaande beelden zijn afkomstig uit de trailer van De Oost (Amazon Prime Video) en de oorspronkelijke uitgave van Rampokan (Oog & Blik/De Harmonie).