De Russische geschiedenis zit boordevol tragische verhalen. De Russische volksaard kenmerkt zich door ‘de merkwaardige bereidheid tot vernederend lijden’, schreef de schrijver Joseph Conrad en dat citaat halen Fabien Nury en Thierry Robin aan in de openingsscène van hun historische beeldroman Moord op de tsaar.
Een passend citaat als het gaat om het leven van grootvorst Sergej Aleksandrovitsj Romanov (1857-1905) waar dit album over gaat. Hij was de zoon van tsaar Alexander II die bij een bomaanslag om het leven kwam en de oom van tsaar Nicolaas II die later met zijn hele gezin zou worden vermoord. Moord op de tsaar draait echter niet om de dood van een van die twee tsaren zoals de titel doet vermoeden, maar om de aanslagen op Aleksandrovitsj die als gouverneur van Moskou symbool stond voor het gehate Romanov-regime.
Aan die haat was hij zelf overigens ook debet. Zo was hij verantwoordelijk voor het drama tijdens de inhuldiging van Nicolaas II op 26 mei 1896. Er werd een volksfeest georganiseerd op een te klein militair oefenterrein vol loopgraven even buiten Moskou dat totaal ongeschikt was voor de honderdduizenden mensen die erop af kwamen. Mensen werden vertrapt en vielen in de loopgraven; er vielen ruim 1300 doden. Ook verdreef hij midden in de winter zo’n 20 duizend joden uit de stad, waarna Moskou in een jarenlange, diepe economische recessie belandde.
Moord op de tsaar slaat die voorgeschiedenis over en begint met het bloedig neerslaan van een arbeidersprotest in september 1904. Wat volgt is een verhaal dat afwisselend vanuit het gezichtspunt van de twee hoofdpersonen wordt verteld. Er is grootvorst Aleksandrovitsj die voorvoelt dat hij niet lang meer te leven zal hebben in een land waar een revolutionaire veenbrand woedt. En er is Boris Aznikov, een anarchist die een bomaanslag voorbereid op Aleksandrovitsj om een revolutie te ontketenen.
Geen van beide figuren worden door scenarist Nury sympathiek neergezet. Aleksandrovitsj is een slappeling die zich als speelbal laat gebruiken door zijn entourage. Aznikov is een gevoelloze anarchist die over lijken gaat. Maar wat Moord op de tsaar tot zo’n fijn album maakt, is dat Nury beide personages als meelijwekkende figuren neerzet. Beide mannen zijn tragisch, beide mannen beseffen lopende het verhaal dat ze niet meer zijn dan figuranten in de geschiedenis die hun lot niet kunnen ontlopen. Hoe machtig ze zich aanvankelijk ook wanen.
Nury en Robin maakten een paar jaar geleden al het sterke album De dood van Stalin waarin ze een impressie gaven van de waanzin in het Rusland van 1953. Net als in dat album is ook Moord op de tsaar bevolkt met groteske figuren. En ook nu houden de auteurs zich aan historisch correcte hoofdlijnen, maar gunnen ze zichzelf wel de nodige dichterlijke vrijheid om van een bewogen episode in de Russische geschiedenis een spannend verhaal te maken in een beperkt aantal pagina’s.
Zo is Aznikov geen historische figuur maar gebaseerd op de terrorist Boris Savinkov. Hij (let op: spoiler alert) pleegde weliswaar zelfmoord zoals Aznikov in dit album, maar niet al in 1905 maar pas twintig jaar later toen hij in ongenade gevallen was bij het latere communistische regime. En Aleksandrovitsj had niet stiekem een bastaarddochter zoals in het album wordt gesuggereerd. Wel bleef zijn huwelijk kinderloos (zijn vrouw was overigens de zus van de echtgenote van de tsaar, die dus niet alleen zijn neefje maar tevens zijn zwager was). Daarom bekommerde hij zich om de kinderen van zijn in ongenade gevallen broer die hij ook tot zijn erfgenamen maakte.
Maar dergelijke details doen er niets toe. Nury heeft de geschiedenis gekneed tot een spannend verhaal waarin het helemaal niet draait om historische accuraatheid maar om het drama. En drama is er genoeg aan het begin van de twintigste eeuw in Moskou. Robins expressionistische tekenstijl past daar prima bij. In bijvoorbeeld de reeks Koblenz bewees hij al heel sfeervol de tijd van de Jugendstil te kunnen neerzetten en zijn heftig gesticulerende personages passen ook prima in het dramatische Rusland van 1904.
Moord op de tsaar verscheen een paar jaar geleden in het Frans als tweeluik. Wat een feest dat Dark Dragon Books deze bundel nu in het Nederlands heeft uitgegeven, want het is een verrukkelijk album.
Fabien Nury en Thierry Robin – Moord op de tsaar. Dark Dragon Books. 128 pagina’s, harde kaft. € 24,95
