In de tiende eeuw valt het kalifaat van Córdoba, een islamitisch rijk dat het grootste deel van het hedendaagse Spanje besloeg, ten prooi aan religieuze fanatici die het einde van de Moorse overheersing in de regio zullen inluiden. Tegen die achtergrond speelt De boekenezel van Córdoba, een project van de Franse tekenaar Léonard Chemineau en zijn landgenoot Wilfrid Lupano. De laatste is bekend van zijn scenario’s voor stripreeksen als Krasse knarren en Alim de leerlooier.
Net als in die laatste reeks stelt Lupano ook in De boekenezel van Córdoba religieuze verdwazing aan de kaak. Córdoba was in de tiende eeuw zeer welvarend en volgens sommige historici even de grootste stad ter wereld met bijna een miljoen inwoners. De bibliotheek van de kalief was een vermaard kenniscentrum waar boeken vanuit alle culturen werden vertaald en gekopieerd. De bibliotheek herbergde zo’n 400.000 titels en er werkten zo’n 500 mensen aan de verspreiding van de inhoud ervan.
Dit album speelt zich af in 976 als na de dood van de kalief een ultraorthodoxe revolte plaatsvindt. De grootvizier houdt de minderjarige troonopvolger gevangen in een paleis waar hij hem zoet houdt met drank en seks, terwijl hij zelf met steun van fanatieke geestelijken alle macht naar zich toetrekt. Het album begint met de vernietiging van de bibliotheek door religieuze fanatici die alle godslasterlijke geschriften op brandstapels gooien. De bibliothecaris Tarid, een eunuch, weet enkele zeldzame boeken te redden en probeert die samen met de slavin Loebna en de zwerver Marwan in veiligheid te brengen. De koppige muilezel die de boeken moet vervoeren op zijn rug is echter amper in beweging te krijgen. Best lastig als de soldaten van de grootvizier achter je aankomen.
Wat volgt is een opeenstapeling van koddige gebeurtenissen en drama. Gedurende de reis vertellen de drie vluchtelingen elkaar over hun leven en proberen Tarid en Loebna Marwan de liefde voor boeken en kennis bij te brengen, terwijl hij de andere twee juist enkele praktische levenslessen bijbrengt. Tegen het einde van het boek tilt Lupano het verhaal naar een abstracter niveau met een verhandeling over de vernietiging van bibliotheken door de eeuwen heen.
Lupano probeert in dit album binnen de beperkingen van een stripverhaal een getrouw beeld te geven van de middeleeuwen en het moslimrijk El Andaluz. Een rijk waarover nog al eens geromantiseerde beelden worden verkondigd, maar die voor gewone burgers niet minder hardvochtig was dan andere delen van Europa. Hooguit minder koud.
Chemineau brengt het op een toegankelijke manier in beeld waardoor het geheel lichtvoetig blijft. Uit zijn beperkte oeuvre is nog niet eerder iets vertaald in het Nederlands, maar hij debuteerde tien jaar geleden dan ook pas op dertigjarige leeftijd met een bewerking van de roman The Friends of Pancho Villa. Chemineaus tekenstijl is niet onderscheidend, maar wel effectief.
De boekenezel van Córdoba is een ogenschijnlijk bizarre mengelmoes van een avonturenverhaal, een geschiedenisles, slapstick, een liefdesverklaring aan het boek, een filosofische verhandeling én een politiek pamflet tegen onverdraagzaamheid. Maar het werkt wel! Lupano en Chemineau slagen er wonderwel in al die genres tot een coherent geheel te smeden dat leest als een trein. Wie het album uit heeft, is zowel een paar uur vermaakt als wijzer gemaakt. En dat is een verdomd knappe prestatie.
Wilfrid Lupano en Léonard Chemineau – De boekenezel van Córdoba. Standaard Uitgeverij. 264 pagina’s. harde kaft. € 35,00