Vliksböz is het corona-kindje van wijlen tekenaar Onno Lolkema en tekstschrijver (en therapeut) Pieter van Breevoort. Het is een ode aan vriendschap, gedeelde gekte en het heerlijke besef dat humor soms het enige is wat ons overeind houdt. Ik stuitte vorig jaar op de plaatjes en waanzin van deze twee tijdens de Stripdagen in Haarlem, waar een intieme expo Onno’s werk postuum in de spotlights zette.
De plaatjes in Vliksböz zijn ontstaan uit WhatsApp-gesprekken tussen Onno en Pieter in de donkere, plakkerige maanden van de pandemie. Terwijl de wereld driftig zuurdesembrood stond te kneden, besloten zij hun mentale kortsluiting op papier te zetten. Pieter gooide absurde vondsten in de app, Onno tekende ze uit.
Het resultaat is een bonte stoet van illustraties die ergens tussen Peter van Straaten en een zwartgeblakerde versie van Gummbah in hangt. De thematiek stuitert alle kanten op. Therapie, depressie, mislukte zelfverbetering, huisdieren met een mening en veel, héél veel misantropie. En toch: het is geen cynisch boek. Eerder een geestige wanhoopskreet van twee mensen die precies doorhadden hoe absurd het leven eigenlijk is.
Onno’s tekenstijl is losjes maar trefzeker. Niets is gladgestreken; elk lijntje lijkt ter plekke met de hand gezet op het stuk papier (of karton) dat toevallig in de buurt lag. Het werk is rafelig, levend en… tja, goudeerlijk. Het past perfect bij de inhoud. Van Breevoort gooide alles secuur op een stapel en maakte een collage van 130 rake observaties die zich ophopen tot iets groters, een soort therapeutische kakofonie met punchlines.
Na Onno’s overlijden werd een tas met zijn verloren gewaande originele tekeningen teruggevonden, een grafische schatkist die niemand nog verwachtte. Pieter besloot het werk alsnog uit te geven, als eerbetoon aan zijn vriend. Achter al het absurdisme zit daardoor een diepe, warme melancholie. De wetenschap dat deze grappen voortkwamen uit gesprekken tussen vrienden die elkaar overeind hielden in een verwarrende tijd, geeft overal kippenvel tijdens het lezen.
Sommige grappen zijn flauw, sommige geniaal, sommige pijnlijk herkenbaar. Maar allemaal ademen ze een compromisloze eerlijkheid. Het zit zo bomvol liefde, chaos en gekte.
Vliksböz is voor wie liever een ongemakkelijke waarheid leest dan een veilig grapje. En vooral voor wie ooit iets of iemand verloor, en de enige reactie die overbleef, een ongemakkelijke lach was.
Onno Lolkema & Pieter van Breevoort – Vliksböz. Uitgave in eigen beheer. 140 pagina’s hardcover. € 35,00
