Bij Le Lombard verscheen de integrale editie van Hij die tweemaal geboren werd, de Indiaanse saga van de Zwitserse stripauteur Derib (pseudoniem van Claude de Ribaupierre, ook bekend van onder meer Yakari). In deze uitgave zijn de drie oorspronkelijke titels Regenstorm, De Zonnedans en De Levensboom opgenomen. Het boek heeft een voorwoord door Arnaud Derib, de zoon van de stripauteur en achterin het boek staan nieuwe tekeningen, schetsen en aquarellen die zijn vader speciaal voor deze heruitgave maakte, als mooie, verrijkende aanvulling op het originele verhaal.
De hoofdpersoon in de saga, het jongetje Regenstorm – hij wordt zo genoemd omdat hij geboren werd tijdens een onweersbui – groeit gelukkig op in de warme geborgenheid van zijn gemeenschap, tot op een dag een andere stam binnenvalt. Terwijl een stamoudste zich met hem in de struiken verschuilt, wordt in enkele minuten de hele leefwereld van de kleine Regenstorm verwoest: zijn ouders en andere familieleden worden vermoord of vastgebonden afgevoerd. In de dagen die volgen zwerft de oude vrouw met de peuter op haar heup over de steppe, op zoek naar eten en beschutting. Tot de medicijnman van een andere stam, genaamd Rennende Beer, zich over hen ontfermd. Hij adopteert Regenstorm als zijn kleinzoon. De kleine jongen groeit vanaf dan op bij een nieuwe stam, en we volgen hem in zijn ontwikkeling; bijvoorbeeld als hij een wild paard voor zichzelf mag gaan vangen en bij zijn eerste bizonjacht.
In hoofdstuk twee is hij een adolescent en maakt zich op voor de volwassenheid. Hiertoe dient hij een beproeving te doorstaan; een bloederig ritueel dat de lieflijke naam ‘de zonnedans’ draagt. Uitgeput door de ontberingen, raakt Regenstorm buiten bewustzijn en krijgt een visioen. Hierin ziet hij zijn ware lotsbestemming: hij is uitverkoren een ziener en heler te zijn. Bij het ontwaken is hij als het ware wedergeboren, en krijgt een nieuwe naam: Hij die tweemaal geboren werd. Hij wordt voortaan opgeleid om Rennende Beer op te volgen. Dit is een jarenlange training, die pas stopt als zijn mentor op een dag in zijn eentje de bergen inloopt, met de woorden dat het ‘een goede dag is om te sterven’. Vanaf nu is Hij die tweemaal geboren werd de spirituele raadsman en heler van zijn stam. En hij zal al zijn gaven nodig hebben, want in de buurt is vreemd volk gesignaleerd: mensen met een bleke huid, die afgekomen zijn op het goud in de grond…
De drie delen van Hij die tweemaal geboren werd verschenen tussen 1983 en 1998, in de serie Verhalen en legenden. In 1992 was er een eerste herdruk. In het voorwoord van de nieuwe integrale wordt vermeld dat bij de eerste publicatie het verhaal opzien baarde, door de “paginagrote tekeningen, vakjes die in elkaar overvloeien en tekeningen zonder tekst.” Zo maakte Derib “korte metten met de heilige regels van de klassieke strip.” Ook sloeg dit verhaal destijds inhoudelijk een nieuwe weg in. Duidelijk is dat het paste in een trage, maar duidelijke trend die de afgelopen decennia heeft doorgezet: hierin wordt de native American niet langer afgebeeld als een onbeschaafde wilde en onverbeterlijke boef, maar als iemand met een cultuur met geheel eigen, intrinsieke waarde.
Derib zoomt hier met name in op het natuurgeloof van de hoofdpersoon en het bijbehorende wereld- en mensbeeld. Hij presenteert daarbij allerlei interessante weetjes, en ontsluit voor de lezer een wereld waarin doden in huiden gewikkeld op palen worden ‘begraven’ (zodat coyotes er niet bij kunnen), waar rouwenden zichzelf een vinger afhakken en waar een visioen leidend kan zijn in iemands leven. Dit gebeurt op een oprechte wijze, het verhaal is nergens voyeuristisch of oordelend. Dat daarbij niet duidelijk is om welke specifieke stam het gaat, en er gewoontes en gebruiken van verschillende culturen door elkaar worden gebruikt, werd Derib al in 1983 niet door iedere recensent in dank afgenomen. Disney kreeg bij het uitkomen van de animatie Vaiana in 2016 een vergelijkbaar verwijt; men zou ingrediënten uit verschillende Polynesische culturen bijeen geschraapt hebben om er één homogene hutspot van te bakken. Of dit problematisch is, is een interessant discussiepunt.
In Hij die tweemaal geboren werd is er zeker aanleiding om culturen specifiek te benoemen, aangezien de kleine Regenstorm van één stam verhuist naar een andere. Ook is er genoeg ruimte voor in het verhaal, dat – ondanks de soms dramatische gebeurtenissen – kalmpjes voortkabbelt. Verwacht als lezer geen meeslepende avonturen, eerder een minutieuze introductie van een wereld waarin het aardse en magische met elkaar verweven zijn. En de (in de woorden van Arnaud Derib) “brandend actuele thematiek” van het verhaal; de aantasting van de aarde en de verdrukking van natuurvolken, maakt Hij die tweemaal geboren werd tijdloos.
Derib – Hij die tweemaal geboren werd. Le Lombard. 160 pag. hardcover. € 39,95
