G.H. Fretwell is de schrijver van het boek ‘Without K’. Als het verhaal begint pakt hij een ruim aantal exemplaren van zijn boek zorgvuldig in een koffer. Op verzoek (en kosten) van zijn uitgever begint Fretwell aan een signeertour. Als hij afscheid neemt van zijn vrouw neemt ze niet de moeite de kamer uit te stappen voor een afscheidszoen. Fretwell is niet van zijn stuk gebracht. Een afgemeten “Bye” is zijn antwoord, vooraleer hij onbewogen op pad gaat. Het is duidelijk dat de heer Fretwell een man van orde en regelmaat is. Emoties en andere onvoorspelbare factoren lijken niet aan hem besteed.
Bij aankomst in de grote stad wacht een chauffeur hem op. Er is wat verwarring want dit was Fretwell niet verteld, maar handig is het wel. De chauffeur neemt zijn koffer aan en vraagt hem voor het station te wachten. Dat is het laatste wat Fretwell van hem en zijn koffer ziet. Op het uitgestorven politiebureau is men aanvankelijk niet geïnteresseerd. “Het was u misschien al opgevallen, meneer, maar we hebben het momenteel erg druk”, zegt de agent vanachter zijn krantje. Technisch gezien is het wat de agent betreft ook niet echt diefstal. “Dus u stond een volstrekte vreemde toe er met uw bagage vandoor te gaan?” Fretwell beseft dat het geen sterke aangifte is. Hij vertelt dat hij zijn boeken kwijt is. Niks van waarde dus, vat de agent het samen. Maar als Fretwell zich laat ontvallen dat de koffer hem dierbaar is, wordt de agent alert. “Een koffer?” Dat is duidelijk het magische woord. Alle details van de koffer, de diefstal en de dader worden genoteerd.
Zonder boeken begint Fretwell de volgende dag aan zijn tour. Bij de eerste twee winkels die hij aandoet verkoopt hij geen enkel exemplaar. Aan de boekverkopers ligt het niet, maar het publiek toont weinig interesse. Vreemd genoeg, want de dag ervoor had F.P. Guise wel veel bekijks. Die avond staat de politie voor zijn hoteldeur. Of Fretwell enig idee heeft wat er met de verkoopster van de eerste winkel is gebeurd. Ze is vermist en hij is de laatste persoon die haar gezien heeft. Dan pas blijkt dat er een moordenaar rondwaart. De ‘suitcase killer’ wordt hij genoemd en bij de politie groeit het vermoeden dat Fretwell meer weet dan hij loslaat. Zijn aangifte van de kofferdiefstal was immers ook al zo eigenaardig.
The Book Tour laat zich lezen op twee niveaus. Het eerste is een blik achter de schermen van de boekenwereld. De boekenadoratie van een lettervreter versus de desinteresse van niet-lezers, de onzekerheid van de schrijver, de toegewijde auteur versus het onverschillige publiek, het publiek dat de meest tenenkrommende vragen stelt aan de boekverkopers, de boekverkopers die verankerd zitten in hun eigen bubbel en zich onverstoorbaar door alles heen slaan, sowieso de perikelen rondom floppende signeersessies, de uitgever die juicht over de auteur met een eigen geluid maar desondanks zijn geld en energie steekt in de auteur met het commerciële succes… er valt veel te gniffelen.
Maar daarnaast loopt een tweede verhaallijn, over een man die steeds dieper betrokken raakt bij een moordmysterie waarvan de lezer weet dat hij er niets mee te maken heeft. Naarmate het verhaal vordert gaan de zaken steeds verder bergafwaarts voor de vriendelijke, maar naïeve Fretwell. De illustere F.P. Guise wordt steeds populairder en blijft de kopers voor hem wegkapen, de winkeliers verliezen in toenemende mate hun interesse in Fretwell, de hotelkamers worden allengs soberder en de politie klopt steeds vaker bij hem op de deur. Wat de ellende extra hilarisch maakt, is dat dit kafkaëske verhaal een stijve hark als Fretwell overkomt. Fretwell zou nog niet iemand kunnen vermoorden zelfs al had hij het graag. Of toch?
Auteur Andi Watson verwent de lezer met een groot aantal ogenschijnlijk hints en al dan niet toevalligheden die het mysterie extra opkloppen. Waarom zien we de illustere auteur F.P. Guise nooit? Wordt hij niet verdacht? Is het toeval dat zijn naam vermomming betekent? En is het toeval dat zijn signeertour dezelfde route volgt als die van Fretwell, maar net één dag voorloopt? Ook de vrouw van Fretwell krijgen we nooit te zien. Is het wel werkelijk zijn echtgenote? Is het toeval dat de vermiste verkoopster net als haar Rebecca heet? Leven beide Rebecca’s überhaupt nog? Het zijn allemaal puzzelstukjes die de oplettende lezer gretig tot zich neemt, in de hoop een vinger te krijgen achter de waarheid. Maar hoe meer stukjes er verzameld worden, hoe slechter het zicht op het geheel en hoe meer de lezer twijfelt. Boeken we wel vooruitgang, of volgen we een dwaalspoor?
Watson heeft het verhaal doorspekt met vele subtiele en hilarische absurditeiten zoals de boekverkopers die telkens geen boeken hebben om te signeren, of dicht zijn op het moment van signeren, en de terugkerende vraag of Fretwell de krant gelezen heeft, wat hij steevast bevestigd terwijl hij in werkelijkheid enkel de boekrecensies leest, of de literair agent die zich tijdens het overleg volpropt met de gratis lunch, en de vrouw die elke dag voor de boekhandel demonstreert tegen boeken en de dag begint met een kopje koffie aangeboden door de boekhandelaar. Dit alles wordt verteld met een typisch Britse onderkoeldheid alsof er niks aan de hand is. Soms is het kluchtig, soms satirisch, maar het blijft blijkbaar altijd binnen de logica van de wereld van G.H. Fretwell. Hij blijft onverstoorbaar.
Watsons tekenstijl is net zo subtiel als zijn humor. De eenvoudige tekeningen in een typische, hakkelende lijn zijn uiterst effectief. Ze bevatten nergens zwarte vlakken, maar wel overal arceringen, veelal verticaal, waardoor een geheel eigen sfeer ontstaat die associaties oproept met de jaren 50. De arceringen creëren een gevoel van detaillering, terwijl echte details spaarzaam zijn. Iets dat opvalt in de ongearceerde gezichten, die gereduceerd zijn tot een paar stippen en lijntjes. Wonderlijk genoeg zonder dat dat al teveel ten koste gaat van de expressie. De grote stad, waar Fretwell doorheen dwaalt, lijkt met zijn klassieke gevels en kinderhoofdjes welhaast een Britse variant op Rommeldam.
The Book Tour is als boek even bescheiden als zijn hoofdpersoon, maar anders dan Fretwell heeft Watson wel degelijk een boek geschreven dat de moeite waard is. Het is kafkaësk, mysterieus, spannend, scherp geobserveerd, een tikje duister, gelaagd, soms zelfs maatschappijkritisch, maar vooral humoristisch. En zoals het een goed kafkaësk verhaal betaamt krijg je nooit helemaal antwoord op al je vragen, maar ben je na afloop desondanks een stukje wijzer.
Andi Watson – The Book Tour – Top Shelf. 272 pag. zwart-wit. $ 24,99
