Professioneel stripmaker zijn is niet makkelijk, maar het wórden is nog moeilijker. De stripmakers die kunnen leven van hun (teken)pen zijn dun gezaaid en moeten tal van obstakels en hindernissen nemen voor zij hun energierekening in één keer kunnen betalen. Daarom zonder omhaal:
illustraties door Abe Borst
1. Leert zoveel mogelyk by
In een perfecte wereld kun je lekker tekenen en word je netjes betaald voor gedane arbeid. De wereld is echter allesbehalve perfect. Er wordt nogal wat van je gevraagd. Strips worden niet alleen getekend maar ook ingekleurd, geletterd, gescand, digitaal opgepoetst, drukklaar gemaakt, et cetera. Dat hoort bij een professionele presentatie. Leer dus werken met de computer, leer verschillende tekenprogramma’s en hun mogelijkheden kennen, leer letteren en inkleuren. Als je brood op de plank wil, moet je misschien ook reclameopdrachten, illustratieopdrachten en geboortekaartjes aanvaarden. Hoe groter je arsenaal, hoe meer opdrachten er jouw kant opkomen.
2. Promoot uzelven op de internetten
De ene is er goed in, de andere niet, maar tegenwoordig hoort het erbij. De dagen van de artiest die in afzondering op de zolderkamer zit te pezen zijn voorbij. Toon jezelf. Toon je werk. Elke fan of bewonderaar die jouw werk leert kennen brengt je een stapje dichter bij een volwaardig maandloon.
Zet je werk op Facebook, Instagram of het sociale medium du jour, dat bij het verschijnen van dit artikel reeds de plaats van het vorige heeft ingenomen. Laat je werk liken en delen en misschien bereikt het die lezers die voor de rest van hun leven al je boeken zullen aanschaffen en die zonder internet wellicht nooit met je werk in contact waren gekomen.
3. Bouwt ook live ene fanbase ende netwerck op
Neem deel aan drink & draws, expo’s, happenings, beurzen en dergelijke meer. Ja, het kan frustrerend zijn: zeven uur achter een beurstafeltje zitten en maar vijf boekjes verkopen. Maar als je écht contact legt met die vijf kopers, dan zullen zij jou en je werk een warm hart toedragen en waarschijnlijk ook je volgende boek kopen. Stap op mensen uit de stripwereld af. Praat met uitgevers, collega’s, winkeliers.
Tachtig procent van de opdrachten die ik krijg, krijg ik van mensen die ik ‘in het echt’ heb leren kennen. Mensen met wie ik plezier heb gemaakt. De kwaliteit van je werk is uiteraard het belangrijkste, maar als een opdrachtgever moet kiezen tussen twee even goede stripmakers, dan wordt er vaak gekozen voor die ene waarmee het leuk babbelen/drinken/feesten/tekenen was.
4. Werckt niet onder uwen prys
Moeten krabben om rond te komen is nooit leuk, maar dat wil niet zeggen dat je genoegen moet nemen met kruimels. Er zijn altijd mensen die jou te weinig willen betalen voor je harde werk. Mensen die zullen zeggen dat ze iemand kennen die ‘deze opdracht veel goedkoper doet’. Zeg deze opdrachtgevers vriendelijk dat ze naar de pomp kunnen lopen. Mijd mensen die zwaaien met de ‘exposure’ die een opdracht je kan opleveren. Hou ook steeds in het achterhoofd dat je wordt gezien zoals je jezelf presenteert. Iemand die werkt voor peanuts, wordt behandeld als een aap.
5. Doet waer gij goed in zijt maer durft om hulp vraeghen
Wees eerlijk tegen jezelf en ontdek wat je kan, maar vooral ook wat je niet kan. Ben je kleurenblind? Schakel dan een inkleurder in. Ben je niet taalgevoelig? Zoek dan een redacteur die je teksten naleest. Ik zie veel fantastisch getekende strips die een flauw verhaal hebben. Meestal komen die van de hand van getalenteerde tekenaars die dankzij hun tekentalent wegkomen met een slap verhaal en ongeloofwaardige personages.
Onthoud dat dat een keer misgaat: mensen kopen een eerste boek voor de tekeningen, maar ze kopen het volgende boek alleen als ook het verhaal goed was. Hou in gedachten dat schrijven en tekenen twee zeer verschillende talenten zijn en dat het maar zelden voorkomt dat iemand meester is in beiden. Het is geen schande om dat toe te geven.
6. Leest uw werck met ene ander syn ooghen
Als je een strip maakt, zit je tot over je oren in het verhaal. Je weet exact wat er wanneer gebeurt en wat de motivatie van elk personage is. Neem af en toe toch maar even een stapje terug. Lees je eigen werk alsof je een nietsvermoedende lezer bent. Geef je wel alle informatie? Zijn je dialogen duidelijk? Zijn je tekeningen en hun flow helder? Verplaats je zo goed mogelijk in je lezers en beoordeel je werk eens van die kant. Extra tip voor dialogen: lees ze hardop voor. In veel strips zijn de dialogen stijf en houterig. Speel je strip live na en pas ze aan waar nodig. Je dialogen zullen er natuurlijker door klinken.
7. Leert uit waerdevollen feedback en leert die ook herkennen
Iedereen hoort graag dat die goed bezig is. Het is leuk dat je mama jou de beste stripmaker ter wereld vindt, maar weet ook dat haar oordeel niet zoveel waard is. Ik word vaak om feedback gevraagd en spring daar voorzichtig mee om. Sommige mensen kunnen namelijk helemaal niet met opbouwende kritiek omgaan en willen eigenlijk alleen maar horen dat ze een genie zijn. En dat terwijl je aan een echte, onderbouwde mening veel meer hebt dan een complimentje hier of daar. Beoordeel alle kritiek serieus, je wordt er een sterkere maker van.
8. Weest professioneel
Besef dat je houding afstraalt op je werk. Je mag nog zo goed tekenen, je verhalen mogen nog zo meeslepend zijn, als je mails vol fouten staan, dan kom je slordig over en zullen mensen minder vertrouwen in je werk hebben. Kom op tijd, respecteer deadlines, wees beleefd, kortom: als je professioneel wilt zijn, gedraag je dan ook zo. Zie het zo: door welke dokter zou je liever behandeld willen worden? Door een voorkomende arts die stipt, georganiseerd en correct is, of de flapdrol die binnenkomt terwijl hij zijn gulp dichtdoet, twee verschillende schoenen draagt en zich lachend voorstelt als dokter Oetker?
9. Neemt nimmer genoegen met enen sleghten contract
Je eerste contract, dat is nogal wat. Maar teken nooit zomaar iets. Lees je contract na of laat het nalezen door iemand die er verstand van heeft. Sta op je strepen en laat je niet nekken door je eigen enthousiasme. De rollen kunnen ook omgekeerd zijn: ook voor opdrachten geldt dat je een duidelijk en volledig contract moet opstellen. Ik hoor constant verhalen over opdrachtgevers uit de hel die maar om aanpassingen blijven vragen. Als er in je contract staat dat je vanaf de derde aanpassing X euro extra vraagt, dan bespaar je jezelf heel wat kopzorgen.
10. Doet wat gij graag doet en doet wat eruit moet
Ik krijg soms vragen van stripmakers welke genres, stijlen of soorten strips ‘veel verkopen’. Alsof dat de weg naar succes is. Vikingstrips zijn hip, dus ik ga een vikingstrip maken… Neen! Af! Dat is de basis van al die saaie meuk die de markt overspoelt. Denk na over wat jij zou willen lezen. Wat ontbreekt er in het huidige stripaanbod? Wat heb jij te vertellen dat niemand anders kan vertellen? Gebruik dat in je werk. Alleen zaken waar jij zelf opgewonden van raakt en die je inspireren zullen je potentiële lezers meeslepen. Leg je ei en doe je keiharde fucking best. Alleen dan zal je werk zich onderscheiden. Meesterwerken komen niet tot stand door je te voegen naar conventies en richtlijnen. Meesterwerken worden gemaakt door koppige plantrekkers en dwarsliggers die hun eigen weg gaan.
11. En dan nu aan den slagh!
Dit artikel is ook te lezen in het Nieuwe Garde tijdschrift, uitgegeven door de 9e Kunst. Nu te koop voor € 3,95.
