Rust. Dat is wat de lezer krijgt voorgeschoteld in de volledig persoonlijke wereld van Brandon Graham die geen raakpunten met de werkelijkheid lijkt te hebben. In het eerste deel van zijn Rain Like Hammers zien we Eugene, een typische Elckerlyc, in een bijna volledig lege stad die meer op een vliegveld lijkt. Ook al wordt snel duidelijk dat het voor hem een nieuwe omgeving betreft, toch lijkt het alsof Eugenes dagelijkse beslommeringen onveranderd zijn. Everyday is exactly the same, zoals NIN-voorman Trent Reznor zong.
De pagina’s stromen voorbij in vloeiende lijnen en zijn gekleurd in een aangenaam, maar mineur palet van blauwtinten. De enige echte kleur in zijn leven is een tv-serie – de perfecte serie, zoals deze wordt aangekondigd – waarin een detective zijn neus van zijn gezicht neemt om de geur van de dood te ruiken. Vervolgens eet Eugene ‘de perfecte maaltijd’, zoals ook wordt aangekondigd. Uiteindelijk verplaatst de stad waarin hij leeft zich en blijkt een andere stad in de problemen. Die moeten ze te hulp schieten. Pas dan komt er enige vaart in Eugenes leven.
Uit het postscriptum van dit eerste deel valt op te maken dat de maker zijn inspiratie voor deze strip uit de zogenaamde ‘healing manga’ haalt (een sub-genre van de altijd maar complexere Japanse kunstvorm die wij hier doodleuk ‘strips’ noemen. Je kan je afvragen waarom de strip in Nederland niet ook zulke sub-genres kent. Waarom maken ze dat in Japan wel, en vertaalt een Amerikaan dat naar zijn taalgebied, maar hebben wij er geen idee van? Hebben wij wel andere genres dan Arthouse, Superhelden, Avontuur en Komisch? Nou ja, een vraag voor een andere keer.) In hetzelfde postscriptum legt Graham uit dat hij het idee voor dit verhaal tijdens een depressie van een paar jaar geleden kreeg. Onlangs onderging hij weer een zware periode en besloot hij het uit te werken. Ook schrijft hij geen benul te hebben waar het toe zal leiden. Een lege stad met Eugene, een andere gestrande stad, maar hoe van daar verder?
Als het gaat om schrijven, zijn er verschillende manieren van aanpak. Je hebt de stripmakers die alles van tevoren gedetailleerd uitwerken (Alan Moore is een van de bekendste voorbeelden), je hebt makers die een grove schets maken en tijdens het proces details en uitweidingen toevoegen en je hebt de makers die in principe van plaatje naar plaatje werken (in de vroege Suske en Wiske en zeker in Kuifje gebeurde dat vrij constant). Di type maker heeft wel een idee, een gevoel of een andere vage notie van wat het werk moet uitdrukken, maar vertrouwt op intuïtie, vindingrijkheid en talent om zich uit elke hoek te schrijven. Graham lijkt een stripmaker van de laatste categorie te zijn.
In zijn debuut King City was dominant sprake van een kat die als een Zwitsers zakmes voor van alles kon worden ingezet. Alleen werd nergens een grens gesteld. Daardoor kon Graham met de kat blijven improviseren. Natuurlijk met bij tijd en wijle hilarische resultaten, maar het haalde ook een beetje de spanning uit het verhaal omdat het als een steeds inzetbare deus-ex-machina functioneerde. Telkens als de protagonist in de problemen zat, loste de kat het op.
Dat de intuïtieve aanpak zijn eigen gevaren heeft, wordt duidelijk in deel twee van Rain Like Hammers. Plotseling is de cover gevuld met allerlei onbekende karakters en heeft het geheel meer weg van een filmposter. Nergens een spoor van Eugene of de zwervende steden. In plaats daarvan draait het verhaal om supercrimineel Brik Blok die een ruimtestad aanvalt (weer een stad) om zijn dochter te redden. Hij wordt al vroeg in zijn poging gestuit en dreigt te overlijden. Nog voor dit gebeurt, lukt het hem zijn bewustzijn over te zetten naar het lichaam van een genetisch gemodificeerde bediende. U ziet, het is opeens allemaal geheel anders. Is dit werkelijk hoe we gaan ‘healen’, met actie en bedrog? Gaan we Eugene nog terugzien en zal dat op de een of andere manier relevant blijken? Is Graham werkelijk de grote improvisatieman dat hij dit huzarenstukje zonder problemen kan uitvoeren en ons verbluft zal achterlaten? Tune in for his next adventure, perfect for you.
Ook aan de tekeningen zie je hoezeer Graham van improvisatie houdt. De lijnen vloeien over de pagina’s alsof we in een wereld van lucht leven. Het zijn lijnen die worden onderbroken door losstaande details waar niet zelden een tekst bijstaat om te verklaren wat het is. Of een hapje op een lepel dat het geluid ‘shau33k!’ maakt. De kleuren blijven gedempt grijs, blauw en groen, zo nu en dan door vleeskleur of een donkeroranje bijgestaan. Ondanks alle actie is er nog steeds veel rust op de pagina’s. Actie verloopt traag, je zou bijna zeggen: futloos. Het is ook niet de actie waar het om gaat. Of de genre-elementen van de detective, de spionage, de huurmoordenaar of de heersers van de ruimtestad die eeuwig leven.
Brik Blok was een versie van Brandon Graham en wordt een nederige dienaar in dienst van Graham, nog steeds op zoek naar de dochter die waarschijnlijk zoiets ongrijpbaars als geluk symboliseert. Haar leven is constant in gevaar, maar ze zweeft er doorheen, gevat in de eeuwige lijn van Graham die in de verte doet denken aan strips als Arad & Maya en psychedelische jaren zeventig strips, zoals het vroege werk van Moebius. Als geheel heeft Rain Like Hammers meer weg van een Europese strip dan een Amerikaanse, hoewel ook een binding met Little Nemo valt te bespeuren. In ieder geval is er een enorme vooruitgang sinds King City. Alles voelt organisch en natuurlijk aan: een kunstenaar om als tekenaar rekening mee te houden.
Is Graham ook een echte schrijver? Zijn improvisatievermogen is groot, maar krijgt hij het voor elkaar om het begin niet volledig nutteloos aan te laten voelen, als even zoveel weggegooid papier, inkt en leestijd? Een heel deel wijden aan een persoon en een stad is niet zo’n kleine investering. Daarvan verwacht de lezer dat het zich later terugbetaalt. En, ja, uiteindelijk duikt Eugene weer op. De wegen van Brik Blok en zijn dochter leiden naar dezelfde verongelukte stad waar Eugene onderzoek naar doet. Helaas is het plot ondertussen wat ondoorzichtig geworden door de toevoeging van een kloon van de dochter die haar moeder blijkt te zijn, of andersom. Ook duikt het voormalige lichaam van Brik Blok op, zonder echt iets toe te voegen. De een of andere detective staat opeens centraal. Allemaal heel mysterieus en diepgaand, hoor.
Kortom, het plot wordt steeds rommeliger naarmate de serie vordert. Het doet gelukkig weinig af aan het plezier dat het lezen oplevert. Grahams lijn leidt je wel vooruit. Zijn kleurenpalet blijft bekoren. De rust verlaat de pagina’s nooit echt. Je krijgt bijna het gevoel dat we hier getuige zijn van iemand die zijn problemen oplost door ‘gewoon bezig’ te zijn. Blijf maar tekenen, meneer Graham, dan komt u wel uit de depressie. Doordat de band met zijn persoonlijke leven zo nadrukkelijk wordt benoemd, blijft de strip relevant aanvoelen. Maar stel je voor dat je de postscriptums aan het eind van ieder deel zou overslaan, wat blijft er dan over van de strip? Kunnen we Rain Like Hammers lezen zonder deze achtergrondkennis? Probeer het even voor te stellen. Vergeet wat ik heb geschreven, sla het postscriptum over, wat blijft er dan hangen? Rust, zou ik zeggen. Een heerlijke rust gevonden in de lijnen, kleuren en komische invallen van een begaafd stripmaker. Niet elke poging tot creëren hoeft tot een meesterwerk te leiden.
In juli komt de paperback uit. Dat zal weer een andere ervaring geven dan de maandelijkse comic.
Brandon Graham – Rain Like Hammers. Image Comics, vijf delen. $ 4,99 per deel
Brandon Graham – Rain Like Hammers: Sky Cradle TPB. Image Comics. $ 17,99 (verschijnt 23 juli)
