Manga

Vinland Saga is viking-epos zonder weerga

Makoto Yukimura is de maker van de bewierookte manga Planetes, maar met Vinland Saga toont hij zijn ware passie: die van gladde maliënkolders, warme huiden en helmen zónder hoorns. Die passie heeft niets met ruimteconciërges in de exosfeer, maar deint op de golven van de Noordzee in langschepen met draken op de boeg. Het bewijs daarvan staat op de guitige foto’s achterin de eerste dikke pil die Kodansha Comics van de serie heeft uitgegeven. Daar zien we Yukimura tijdens de ceremonie van de prestigieuze Japan Media Arts Awards. Hij kreeg de hoofdprijs voor Vinland Saga en voor de gelegenheid kleedde hij zich in traditionele viking-outfit met bijl en schild. We hadden ons, met andere woorden, geen betere tekenaar kunnen wensen voor dit verhaal.

Vinland Saga speelt zich af in de tijd dat de vikingen een plaag waren die vanuit het Noorden Europa binnenvielen. Het verhaal begint tijdens een belegering van een Frans dorp door zijn gretige buren. Vanuit de bosjes kijkt de vikingleider Askeladd toe, wachtend op het juiste moment om zijn diensten tegen de hoogste prijs te verkopen. Onder zijn hoede sluipt de grimmige jongen Thorfinn rond, een zeer dodelijke messenmoordenaar. Maar denk niet dat hij en Askeladd maatjes zijn. Met elke opdracht die hij krijgt, vraagt Thorfinn om dezelfde beloning: hij wil een duel met zijn baas om hem eens en voor altijd neer te steken. Daar zit een geschiedenis achter: Thorfinn blijkt de zoon te zijn van Thors, een legendarische vikingkrijger.
In het schaakspel om de macht was het Askeladd die hem ombracht en diens kleine zoon inlijfde bij zijn eigen legioen. Geen fris heerschap, zoveel is duidelijk. Thorfinn heeft het hem nooit vergeven en zint op wraak voor zijn vader. Ondertussen speelt de herinnering aan het mooie IJsland in zijn hoofd, waar hij samen met zijn familie opgroeide.

Zoals met veel historische manga springt ook deze rustig jaren vooruit in de tijd, om zich te richten op de meest interessante perioden. Na de introductie in Frankrijk en een flashback naar IJsland belanden we in het Engeland van nét na de eeuwwisseling (het jaar 1000, anders was dit wel héél recent geweest voor een geschiedkundig verhaal). Het is de verovering van de Britse eilanden, toen nog een samenraapsel van Keltische en Angelsaksische koninkrijkjes. De Deense koning stootte ver door naar het hart van het land, en wie staat daar aan de oevers van de Theems, klaar om het houten fort Londen te veroveren? Askeladd, met Thorfinn in zijn kielzog. Ze krijgen hier echter voor het eerst een formidabele vijand tegenover zich, de goedlachse Thorkell, die er een gewoonte van maakt met boomstammen te werpen en er weinig problemen mee heeft als zijn vingers afgehakt worden in het heetst van de strijd.

Het mag duidelijk zijn dat dit niet Wickie de Viking is. Vinland Saga is een verhaal met complexe personages die zich bevinden in een moeras van dubieuze moraal. De wereld van duizend jaar geleden die geschetst wordt is er een waar het woord ‘liefde’ een zonderlinge gedachte is in de geest van een dronken pater. Mensen die een vredig leven proberen te leiden, bestaan enkel in de gedaante van de vele, vele slachtoffers van de vikings. Als zij een schuilplek nodig hebben voor de winter, schromen ze niet een dorp uit te roeien om de huizen in te nemen. Kun je het je in zo’n wereld wel veroorloven puur te zijn en blijven? Bijna niemand is géén slachtoffer van het geweld dat in de Noord-Europese lucht hangt.

Kenmerkend voor de manga is ook dat er nooit gebruik wordt gemaakt van karikaturen of gags om het verhaal te verluchtigen. Het wil een serieuze geschiedenis brengen, en gelukkig heeft het ook de kwaliteiten om dat waar te maken. Nou goed, tussen de bedrijven door waagt Yukimura zich aan een enkele humoristische yonkoma (Japanse cartoons van precies vier panels die onder elkaar staan) over ‘de heroïsche ondernemingen van vikingmeisje Ylva’, maar die zijn niet bijster geslaagd en de tekenaar verzucht dan ook met enige zelfkennis dat het lastiger is dan hij dacht om een goede cartoon maken. Het onderwerp van deze grappen, Ylva, is trouwens interessant om onder de loep te nemen.

Je kunt je voorstellen dat in de donkere middeleeuwen de positie van de vrouw ernstig onderdrukt was. Dientengevolge zijn er weinig vrouwenrollen van naam in de manga. Als er eens een langskomt is het een arme moeder die voor de bijl gaat of een nieuwsgierig zusje dat al snel naar de achtergrond verschuift. Het is te merken dat Yukimura ook worstelde met dit probleem, en daardoor besloot een grote rol te geven aan de zus van Thorfinn, het eerdergenoemde vikingmeisje Ylva. Hoewel zij ver van de actie blijft, aan de betrekkelijk rustige kust van IJsland, keren we regelmatig terug om te zien hoe het met haar gaat. Ze fungeert als het gezicht van het thuisfront, om ons eraan te herinneren dat het leven doorgaat. Ylva is een sterke meid die het huishouden op zichzelf neemt en de avances van de jongens in het dorp nuchter afslaat. Het zijn fijne rustmomenten in het verhaal, met een broodnodige dosis aandacht voor de vrouwen in deze wereld.

Bijzonder is hoe scherp de setting in kaart is gebracht. Zonder ook maar een onsje overbodig opvulmateriaal te hebben, zit de serie toch vol sfeervolle details en een boeiend kijkje in het tijdperk. Het was de intentie van de auteur om ons ook het huiselijke leven van de viking te tonen, niet enkel de gruwelen van oorlog en plunderingen. Niet dat daar een evenwichtiger plaatje uitkomt, maar interessant is het zeker. Fijn is ook dat Kodansha de manga publiceert als lijvige, hardcover boekwerken. Deze serie verdient het.

Deze recensie verscheen eerder in aangepaste vorm in Aniway.