Mooi staaltje verzet. In september verscheen op internet een activistisch pamflet van een groep stripmakers die zich manifesteert onder de naam Cartoonists Against Amazon. Doel van de club, die al een aanzienlijke lijst sympathiserende stripauteurs kan overleggen, is de oprukkende invloed van techgigant Amazon een halt toe te roepen. De onfrisse praktijken van Bezos en de zijnen raken de stripwereld intussen namelijk vol in de flanken doordat ze Comixology hebben ingelijfd, een platform waar liefhebbers van vooral het superheldengenre online digitale strips kunnen kopen.
Dat is nog tot daaraan toe, maar nu juist Comixology allerlei stripfestivals in Amerika en Europa financieel steunt, vinden met name de alternatieve stripmakers dat zij die festivals op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid moeten kunnen aanspreken. Ze stelden daartoe een heldere intentieverklaring op. Kort gezegd eisen ze dat de festivaldirecties inzien dat ze met de financiële bijdragen uit de hoek van Amazon bepaald geen stelling nemen tégen de kwalijke kanten van dat bedrijf. Helemaal omdat iedereen weet hoe het bedrijf uitgevers en auteurs uitperst om het onderste uit de kan te halen.
Over dat uitpersen is al het een en ander gezegd en geschreven. Samengevat komt het hier op neer: een gewone stripwinkelier betrekt zijn voorraad bij een leverancier die het op zijn beurt bij de uitgevers haalt. De winkelier betaalt een handelsprijs – waarin ook een fee voor de leverancier zit – en rekent zijn klanten de winkelprijs. Amazon slaat de leverancier over en haalt zijn voorraad direct op bij de uitgever. En dat gaat niet zachtzinnig, de techreus eist flink hogere kortingen en grote volumes. De stripuitgever kan het laten, maar mist dan een enorme afzetmarkt. Dus die buigt volgzaam het hoofd en geeft de ploert wat die eist. Geen wet of overheid die hem wat maakt. Dit is het onderscheid tussen wat ten uiterste mogelijk is en wat fatsoenlijk.
Lees ook: Cartoonist Against Amazon keert zich tegen Comixology
Overheden komen nu heel zachtjes in actie. Zij zien de ongelijkheid en monopolisering ineens ook in, al is echte daadkracht nog niet gesignaleerd. Het is daarom lovenswaardig dat een kleine groep stripmakers zich roert. Maar hoe staat het eigenlijk met ons, de consument? In Nederland is er nauwelijks markt voor online comics, dus de actie tegen Comixology zal hier niet veel losmaken. Natuurlijk zal de goedhartige reflex zijn dat we het helemaal eens zijn met die moedige stripmakers die opstaan tegen de kwade genius. Zo zijn wij nu eenmaal.
Maar er is hier wel een andere exponent van het Amazon-gedrocht actief die veel stripliefhebbers hebben omarmd: Bookdepository, dat onder stripminnaars liefkozend Bookdepo wordt genoemd, biedt nieuwe, voornamelijk Engelstalige strips aan voor heel scherpe prijzen. Soms tot twee-derde van de coverprijs in de eerste maand van verschijning. Daarna snel voor nog minder.
Voorbeeldje? De complete Berlin van Jason Lutes (coverprijs $ 49.95) was bij verschijnen meteen € 32 en is nu € 28. De dikke Clyde Fans van Seth ($54.95) begon op € 35 en is intussen gezakt naar € 32,50 euro. En altijd met gratis verzending.
Dat doet wat met de Nederlandse stripspeciaalzaak die wel twee keer nadenkt voordat die Berlin in de winkel legt, want de dollar-euro-conversie loopt hier niet bepaald 1 op 1, en altijd in ons nadeel. Die Lutes ligt er dus voor € 55. Scheelt inmiddels € 27 met Bookdepo, en we blijven toch Nederlanders.
Dezelfde perverse spagaat zien we nota bene bij de ondertekenaars van het pamflet tegen Amazon. Een aantal auteurs van Fantagraphics, zoals Graham Chaffee en Eleanor Davis, staat ertussen. Maar wie op de site van de uitgever naar de auteurspagina’s gaat, kan daar gewoon de digitale versies van hun albums bij Comixology kopen. Crawl Space van Jesse Jacobs verscheen bij Koyama Press, die op de eigen website vrolijk een prominente link naar Amazon aanbiedt. Enkele auteurs hebben op hun persoonlijke site een doorklik naar Amazon, want hé: voor elke verkoop die via zo’n link tot stand komt, gaat er toch weer een grijpstuiver je kant op.
Hoe nobel en urgent de actie tegen Amazon ook is, zolang de stripmaker – ook de activistische – wordt omringd door onwillige schakels in de keten, kan die niet veel beginnen. Overheden, uitgevers, distributeurs, festivals, winkels en vooral de geldbesparende consument maken uiteindelijk het verschil. Daarom is het goed dat Cartoonists Against Amazon eens stevig op de trom slaat. Verandering begint bij het besef dat er iets moet gebeuren.
