Je zou het bijna vergeten, maar er zijn hele volksstammen die nog nooit van Stan Lee hebben gehoord. Mensen voor wie de wereld van superhelden en Marvel een onbekende dimensie is. Mensen ook, die het allemaal vooral kinderlijk, vaag en onnodig ingewikkeld vinden. Voor al die mensen is de biopic I Am Stan: A Graphic Biography of the Legendary Stan Lee niet bedoeld.
Voor de overige helft van de wereldbevolking is de (ongeautoriseerde) biografie andere koek. Het is dan wel goed om enige context te kennen. Schrijver en tekenaar Tom Scioli is bepaald niet de minste. Hij maakte eerder de gelauwerde grafische biografie van die andere Marvel legende, tekenaar Jack Kirby, verantwoordelijk voor het tot leven brengen van iconen als Iron Man, the X-Men en Captain America. Dat schept verwachtingen, die met I am Stan helaas niet worden waargemaakt.
Vrijwel alles over het leven van Stanley Lieber – Stan Lee – is al beschreven in de stapels biografieën die er over hem verschenen zijn. Het vinden van een originele invalshoek is dus niet eenvoudig en zit hem vooral in de tekeningen van Scioli. Zijn stijl is toegankelijk en geeft lucht aan het levensverhaal van Lee, wat met 95 jaar een flinke periode beslaat. We volgen de jonge Stanley die zich vastberaden opwerkt van manusje van alles bij Timely Comics, voorloper van Marvel, tot schepper van de superheldenwereld die we vandaag kennen.
Aan de hand van anekdotes vliegt het boek door het leven van Lee en het is vaak moeilijk bij te houden op welk punt in de geschiedenis we beland zijn. Scioli heeft er voor gekozen om een lange reeks van steeds korte gebeurtenissen (één pagina lang) aan elkaar te plakken. Het duurt even voordat dit concept duidelijk wordt en werkt aanvankelijk vooral verwarrend. Het idee om middels korte ‘gags’ wat luchtigheid in te bouwen is op zichzelf niet slecht. 200 pagina’s vullen met een levensverhaal wordt al snel saai en draait veelal uit op een oneindige hoeveelheid pratende hoofden. Het nadeel is dat er hierdoor wel erg weinig ruimte is voor uitleg. Om de draad niet kwijt te raken is het paraat hebben van Wikipedia eigenlijk een voorwaarde.
Het tekenwerk is sober en nostalgisch. Scioli heeft zijn best gedaan om het typische gevoel van begin twintigste eeuw uit te stralen en slaagt daar prima in. Dit kent helaas ook zijn beperkingen. Zo lijken de pagina’s wel erg op elkaar en is het moeilijk onderscheid maken tussen alle mannen in pakken die de revue passeren. Erg leuk is de ontwikkeling van Stan Lee tot zijn karikaturale uiterlijk, zoals we hem hebben leren kennen. Van een frisse geschoren knaap, naar een vroeg kalende kantoorklerk, via een toupetdragende hipster naar de beroemde man met getinte bril en dikke snor.
De karakterontwikkeling van Lee is minder rechtlijnig. Steeds is er de verwarrende mix tussen enerzijds een briljante schepper en anderzijds een ijdele zakenman. Het mag duidelijk zijn dat Lee’s imperium voor een aanzienlijk deel gebouwd is op de schouders van vele anderen. Scioli blijkt toch vooral bewonderaar en bedekt de pijnlijkere anekdotes snel met de mantel der liefde. Alles komt uiteindelijk samen in een adoratie van de man aan het einde van zijn leven. Lee was bijna groter geworden dan het merk dat hij creëerde en veranderd in het ultieme icoon.
Scioli heeft gekozen voor een respectvol eerbetoon, maar het gevoel blijft hangen dat al die mensen die Lee in de loop van zijn leven voor zijn karretje spande, iets meer lof zouden verdienen.
Tom Scioli – I Am Stan: A Graphic Biography of the Legendary Stan Lee. Ten Speed Press. 208 pagina’s hardcover. € 19.99.
