Het is dit jaar honderd jaar geleden dat Louis Couperus overleed en daarom is 2023 uitgeroepen tot Couperusjaar. Hooge troeven, een stripbewerking van de gelijknamige novelle door de Haagse stripmaker Ibrahim R. Ineke, past daar uitstekend in. Het is gemaakt met veel respect voor het werk van Couperus en het laat bovendien zien dat Couperus ook nu nog steeds heel leesbaar is.
Ineke is een kunstenaar die nogal duistere graphic novels heeft gemaakt, waarbij de lezer vaak flink aan het werk wordt gezet. Kleur gebruikt hij niet tot nauwelijks. Tot nu toe, tenminste. Zijn Hooge troeven kent, naast het wit, juist veel kleur, vaak in pasteltinten. De kleurkeuze doet me denken aan het werk van Hilde Momsma.
De novelle van Couperus speelt zich af op het eiland Paxos, waar koningin Alexandra in ballingschap leeft. Zij heeft zich schuldig gemaakt aan intriges, bijvoorbeeld omkoping bij verkiezingen, en intussen zit haar zoon Wladimir op de troon van Thracië. Die zoon zal haar komen bezoeken. De hofdame Elena is vaak dicht bij haar. Zij is met Wladimir opgegroeid. Als Wladimir komt, zoekt hij Elena op en flirt met haar. In de loop van het verhaal laat hij weten zelfs te overwegen met haar te trouwen, al kan ze natuurlijk geen koningin worden. Maar voor Wladimir is al een andere bruid bestemd, de prinses van Illyrië. Dat heeft keizer Othomar van Lipara in ieder geval in gedachten en hij moet wel te vriend gehouden worden.
Intussen wordt er op Paxos door koningin Alexandra een groot feest gegeven. Een bloemenbal, met veel pracht en praal. Wladimir zal daar de zon verbeelden. De koningin zit er op de troon als chrysanthemum. Achter de schermen van al die vrolijkheid gaan de manipulaties van Alexandra door. Ze schrijft een brief aan keizer Othomar, waarin gesuggereerd wordt dat Wladimir andere interesses heeft dan voor zijn geplande partner. Ze vertrouwt erop dat Othomar een boze brief naar Wladimir stuurt en ze kent zijn tegendraadsheid. Juist dan zal hij met Elena trouwen en in ongenade vallen. Daarna is er weer ruimte voor haar.
De brief is een van de troeven die ze uitspeelt. Een andere is dat zij haar secretaris, Briani, in dienst laat treden bij haar zoon, in de hoop dat Briani loyaal zal zijn aan haar. Maar ze merkt al gauw dat die kaart overtroefd zal worden. Op haar secretaris hoeft ze niet te rekenen. Uiteindelijk vallen al haar plannen in duigen. Elena eindigt teleurgesteld, maar ze is ook volwassen geworden. Ze zal haar eigen weg kiezen.
Hooge troeven is nog steeds aardig om te lezen, zeker vanwege sommige scènes. Bij de beschrijving van het feest pakt Couperus flink uit. Maar als geheel haalt het verhaal het toch niet bij de romans die Couperus schreef. Ineke volgt vrij strikt het verhaal. De tekst ontleent hij vaak letterlijk aan Couperus. Maar hij maakt wel zijn keuzes. Sommige personages, bijvoorbeeld prins Edzard, zijn zo ongeveer uit het verhaal geschreven. Dat blijkt goed te werken.
Verder laat hij wel zien hoe Alexandra te werk gaat, maar de aandacht valt veel meer op Elena. Zij wordt door beide partijen (Alexandra en Wladimir) gebruikt, al lijkt het er aanvankelijk op dat Wladimir echt wat voor haar voelt. Haar tragische lot brengt haar bijna tot wanhoop, maar uiteindelijk blijkt ze sterk genoeg om zelf haar bestemming te kiezen. De coupures die Ineke aanbrengt in het verhaal, maken het strakker en de strekking verandert erdoor. Alexandra reageert bij Ineke woedender dan bij Couperus, maar bij Couperus is ze tragischer. Ze is boosaardig, maar je ziet als lezer ook moeilijk het haar valt om haar zo kleine rol te spelen en dat roept zelfs iets van mededogen op.
Bij de verstripping staat Elena centraal en je leeft daardoor veel meer met haar mee. Zo maakt Ineke niet alleen een strip van een verhaal dat er al was, maar hij voegt ook iets toe: een net iets ander perspectief. Bij tekst van een alwetende verteller plaatst hij soms originele beelden, bijvoorbeeld van vleermuizen, waardoor de dreiging duidelijker wordt. De tekeningen hebben vaak een zekere sierlijkheid in de lijnvoering. Dat past niet alleen bij het milieu waarin het verhaal zich afspeelt, maar ook bij de vormgeving van de oorspronkelijke band van Hooge troeven, door H.P. Berlage.
De kwaadaardigheid van Alexandra laat Ineke subtiel zien: soms fonkelt haar blik en al in het begin van het verhaal lijkt er bloed uit haar mond te lopen, maar dat valt nauwelijks op, omdat de kleur ervan ook in de achtergrond terugkomt. Zo’n tekening had ook grof op het effect kunnen jagen, maar dat doet Ineke niet. Een bijzondere oplossing kiest hij in de passage waarin duidelijk wordt dat de rol van Alexandra is uitgespeeld. Ze wordt een vlek en verdwijnt daarna.
Ibrahim R. Ineke – Hooge troeven, naar Louis Couperus. Sherpa. 64 pagina’s hardcover. € 24,95
