David Sala
Strips

David Sala ontroert met indrukwekkende autobiografie waarin hij zelf slechts figureert

David Sala: In de schaduw van de heldenEen paar keer per jaar komt er een album uit dat je als lezer écht weet te raken. In de schaduw van de helden van Fransman David Sala is zo’n album. En het knappe is dat Sala de lezer niet bij de strot grijpt door alle registers open te trekken, maar juist door heel minimalistisch te werk te gaan.

Sala is bij het Nederlandstalige publiek vooral bekend van het nooit volledig vertaalde drieluik Replay (het slot is nooit uitgebracht) en de serie Nicolas Eymerich. Albums op scenario van anderen waarin Sala liet zien hoe virtuoos hij kan omgaan met het penseel. Al die virtuositeit heeft hij voor zijn soloproject In de schaduw van de helden overboord gezet. Zijn pagina’s ogen koel en afstandelijk. Behalve wanneer hij de oorlogsherinneringen van zijn grootvader in concentratiekamp Mauthausen verbeeldt of de nachtmerries die Sala als kind had over de oorlog. Dan gaan alle registers open. En het is die spaarzame inzet van emotie die de beschreven gebeurtenissen extra indrukwekkend maakt.

David Sala: In de schaduw van de helden In de schaduw van de helden is een autobiografische strip. Maar waar andere auteurs in dit genre nogal eens verzanden in gaapverwekkend genavelstaar, weet Sala je vanaf de eerste pagina te boeien. Weliswaar beschrijft dit album zijn jeugd, zijn eerste stappen als illustrator en stripmaker en later als vader, maar eigenlijk is Sala helemaal niet de hoofdpersoon in zijn eigen autobiografie. Dat zijn zijn beide grootvaders wier verhalen hij vertelt. Beide opa’s ontvluchtten in de jaren ‘30 van de vorige eeuw Spanje na de machtsovername van Franco. Beiden kwamen in Frankrijk terecht om daar vervolgens in die andere hel terecht te komen: de nazibezetting. En waar de één werd opgepakt en de steengroeve van Mauthausen doorstond, waar politieke gevangenen zich letterlijk moesten doodwerken, daar wist de ander als lid van het verzet al die jaren uit handen van de Duitsers te blijven.

David Sala: In de schaduw van de heldenSala gebruikt zijn eigen levensverhaal en hoe dat is gevormd door zijn familiegeschiedenis als basis om het verhaal van anderen aan elkaar te weven. Daarbij beschrijft hij niet alleen het levensverhaal van zijn grootvaders, maar ook het dagelijks leven van de Spaanse migrantengemeenschap in Zuid-Frankrijk. Dat maakt In de schaduw van de helden een zo veel rijker boek dan de gemiddelde autobiografie waarin auteurs alleen maar jammeren over hun persoonlijke worsteling met het bestaan.

Het album is uitgebracht op groot formaat waardoor Sala’s tekenwerk mooi tot zijn recht komt. Elke tekening oogt als een illustratie uit een kinderboek, wat knap aansluit bij de manier waarop het verhaal wordt verteld: grotendeels door de kinderogen van Sala.

David Sala: In de schaduw van de heldenEnige minpunt van deze uitgave is de foeilelijke lettering, maar laten we het er maar op houden dat die goed past bij de manier waarop Sala zijn scenario in beeld brengt. Verder niets dan lof voor uitgeverij Concerto dat ze dit album hebben durven vertalen. De laatste maanden worden we toch al verwend met grensverleggende beeldverhalen als De grote leegte van Léa Murawiec en Luister, mooie Márcia van Marcello Quintanilha. Ook In de schaduw van de helden is een spannend afwijkend project. Sala experimenteert met soberheid, zowel in zijn tekeningen als in zijn verhaal. Veel wordt verteld middels enkele spaarzame dialogen tussen volwassenen die hij als kind meekrijgt. En veel wordt daarbij aan de verbeelding van de lezer zelf overgelaten. Alles is teruggebracht tot het meest noodzakelijke. En juist daardoor voelen die paar tekeningen waarin hij dood, angst of verdriet met veel gevoel verbeeldt, aan als een klap in je maag. In de schaduw van de helden is een meesterwerk.

David Sala – In de schaduw van de helden. Concerto Books. 184 pag. hardcover. € 36,99