Op 12 juli 2001 viel op veel Japanse deurmatten een nieuwe uitgave van Monthly Shōnen Gangan, een Japans stripblad dat zich vooral op jongens richt. Daarin stonden de eerste pagina’s van een nieuwe manga, geschreven en getekend door een relatief onbekende maker. Twee jaar eerder had ze in hetzelfde blad haar debuut gemaakt met het één hoofdstuk tellende Stray Dog. In 2000 gaven de redacteurs van Monthly Shōnen Gangan haar de kans om een nieuwe serie te beginnen met Demons of Shanghai, maar die werd na vier hoofdstukken al beëindigd. De redactie van Shōnen Gangan moeten toch iets in haar gezien hebben want ze gaf haar nog een kans zichzelf te bewijzen. En zo begon Hiromu Arakawa in 2001 aan haar derde project; FullMetal Alchemist.
Inmiddels kan FullMetal Alchemist (ook wel afgekort tot FMA) een moderne klassieker genoemd worden. De manga eindigde in 2010, maar is nog steeds populair. Zoek je op Google naar “best manga of all time” en blader je door de verschillende lijstjes, dan is FMA een titel die je vaak ziet terugkomen. FullMetal Alchemist is bovendien een van de weinige manga die twee keer tot animatieserie zijn bewerkt en zelfs binnen die selecte groep neemt FMA een unieke plek in, aangezien beide adaptaties in hetzelfde decennium zijn uitgekomen. Daarnaast zijn er meerdere games, films en zelfs boeken uitgekomen die gebaseerd zijn op de franchise. De manga zelf heeft meerdere awards gewonnen, waaronder de prestigieuze Shogakukan Manga Award in 2003. Kortom, de waardering voor de strip is erg hoog onder mangaliefhebbers. Maar wat maakt deze serie dan zo bijzonder?
FullMetal Alchemist speelt zich af in een fictieve wereld waar alchemie aan de orde van de dag is. Alchemie lijkt in deze wereld op magie: alchemisten zijn in staat om allerlei objecten te transmuteren, maar deze transmutaties zijn gebonden aan strenge natuurwetten. De meest belangrijke is de wet van Touka Koukan, wat in de Engelse uitgave wordt vertaald als Equivalent Exchange: niets kan vervaardigd worden, zonder iets van een gelijke waarde terug te geven. Aan deze natuurwet zijn een aantal taboes verbonden. Zo is het voor alchemisten strikt verboden om mensen te transmuteren. Wanneer Edward en Alphonse Elric op jonge leeftijd hun moeder verliezen en dankzij een absente vader zo goed als wees worden, besluiten zij dit taboe te doorbreken. Als getalenteerde alchemisten zien zij alchemie als de enige manier om hun moeder weer tot leven te wekken. Hun plan mislukt echter compleet: het ding dat zij transmuteren is niet veel meer dan een bijeenraapsel van menselijke onderdelen. Edward verliest een arm en zijn been, terwijl Alphonse zijn complete lichaam kwijtraakt. Zijn ziel wordt aan een harnas geketend. Met deze vreselijke zonde op hun geweten, willen ze koste wat het kost hun lichamen herstellen.
Edward besluit om een staatsalchemist voor het leger te worden, zodat hij onderzoek kan doen naar de Steen der Wijzen; het enige object dat alle natuurwetten kan negeren. Eenmaal in het leger krijgt hij, dankzij de metalen prothesen (automail genoemd) die zijn arm en been vervangen, een nieuwe bijnaam; de FullMetal Alchemist. Ed en Al reizen nu de wereld af, op zoek naar informatie over de Steen der Wijzen. Het is echter de vraag of zij de prijs kunnen betalen voor dit mythische object…
“Equivalent Exchange” is waarschijnlijk het meest bekende concept uit de serie en hoewel het zeker geen nieuw gedachtegoed is, heeft FMA wel meegeholpen om het binnen een bepaalde groep te populariseren. Arakawa is altijd open geweest over haar inspiratie voor “Equivalent exchange”. Arakawa komt uit een boerenfamilie en zag van jongs af aan dat haar ouders zich altijd tot het uiterste moesten inspannen om te overleven. Ze zag dit concept terug toen ze over alchemie begon te lezen: voor haar was het niet meer dan logisch dat je iets moet inleveren om iets te krijgen. Arakawa centraliseert dit idee dan ook in FullMetal Alchemist. Elk karakter heeft zijn eigen doelen, maar niet iedereen kan zich de prijs veroorloven. Sommige karakters schrikken terug van de hoge prijs die zij moeten betalen, terwijl anderen die met liefde betalen, ongeacht de consequenties. En Arakawa is niet bang om haar lezers emotioneel te raken met deze keuzes (zo zal menig FMA-fan al een brok in de keel krijgen bij de naam Nina). Sommige karakters maken keuzes die voor de lezer onbegrijpelijk zijn. En dat is een bewuste keuze vanuit Arakawa.
Naast “Equivalent Exchange” snijdt FullMetal Alchemist nog andere thema’s aan. Wat is de waarde van een menselijk leven of ziel? Wat is nota bene een “mens” of “menselijkheid”? En misschien minder filosofisch: hoe ga je verder na een traumatische ervaring? Het zijn geen makkelijke vragen om te beantwoorden en misschien kan niet iedereen zich vinden in de antwoorden die FullMetal Alchemist geeft. Toch zijn de ideeën die Arakawa behandelt het waard om bij stil te staan. Kun je nu, nadat je FullMetal Alchemist hebt gelezen, direct je master filosofie halen? Dat ook weer niet, want hoewel FMA zware onderwerpen aansnijdt, weet Arakawa het af te wisselen met een dikke dosis humor en steengoede actiescènes. Hoewel er in de serie een paar momenten zijn dat de slapstick wat ongepast voelt, weet Arakawa over het algemeen een goede balans te vinden tussen actie, komedie en drama. Een groot deel van die balans komt van Arakawa’s tekenkunsten. Haar lijnen zijn strak en zelfverzekerd en zitten boordevol actie wanneer het nodig is. Haar werk is ongelooflijk expressief – dit is bijvoorbeeld goed te merken aan Alphonse. Als metalen harnas toont hij geen emotie en toch weet Arakawa dankzij specifieke aanzichten, lichaamstaal, weloverwogen composities en uitgekiende belichting Alphonse tot een van de meest expressieve karakters uit de hele serie te maken. Die expressiviteit hanteert Arakawa door de hele serie, waardoor je je als lezer makkelijk laat meenemen in het verhaal.
FullMetal Alchemist wordt soms door Westerse fans als een “gateway manga” omschreven. De serie is inderdaad een fijne instapper voor degenen die nog nooit een manga hebben opgepakt, maar ook voor de ervaren mangalezer is het een aanrader. En laat het nu net een mooi moment zijn om de manga te gaan (her)lezen. Vanwege het 20-jarige bestaan van FullMetal Alchemist, heeft Monthly Shōnen Gangan een nieuw FMA gerelateerd project aangekondigd. Wat dit project precies inhoudt is, is nog niet bekend. De geruchten verschillen van nieuwe merchandise, tot een game, tot een nieuwe spin-off serie gemaakt door Arakawa zelf. Dat laatste zou natuurlijk erg mooi zijn, want hoewel FullMetal Alchemist het verhaal van Edward en Alphonse goed afsluit, zijn er een paar verhaallijnen waar meer uitgehaald had kunnen worden. Bovendien is Arakawa’s wereld uitgebreid genoeg om die vanuit een geheel ander oogpunt te verkennen. En zelfs als er geen nieuw verhaal verschijnt, dan is FullMetal Alchemist het zelfs na 20 jaar meer dan waard om opnieuw ontdekt te worden.
