In 2008 debuteerde Nate Powell met Swallow me Whole (bij Sherpa verschenen als Verzwelg me!). Een verhaal over twee pubers worstelend met hun rol als toekomstige volwassene, daarbij geplaagd door psychische problemen. Swallow Me Whole was zo sterk gericht op het observeren van de personages dat het plot in de verdrukking kwam. Een aandoenlijk, intiem portret, maar niet ieders kopje thee. Toch toonde het boek zoveel talent dat het beloond werd met een Ignatz Award. Een paar jaar later verscheen The Silence of Our Friends, over hoe de ‘zwijgende massa’ in doorslaggevende mate schuldig was aan het in stand houden van de segregatie in de Verenigde Staten. Dankzij dat boek klopte Andrew Aydn bij Powell aan met de vraag of hij samen met hem het levensverhaal van senator John Lewis en zijn rol in de burgerrechtenbeweging wilde optekenen. Het resultaat was March, een lijvige trilogie die (terecht) grote indruk maakte in de Verenigde Staten. March was het eerste stripboek waaraan een National Book Award werd toegekend en wist daarnaast vele andere prijzen in de wacht te slepen, waaronder twee Eisner Awards.
Je kunt je voorstellen dat Powell, met zijn sociale bewogenheid, niet stond te juichen toen Donald Trump in 2016 werd verkozen tot president. Ik heb me in die periode regelmatig afgevraagd wat ik had moeten doen, óf ik iets had moeten doen als het mijn landsleider was geworden. Voor Powell was die vraag allesbehalve hypothetisch. In Buttered Noodles, het eerste verhaal in Save it for Later, zien we hoe hij zich als een gewond dier door de day after heen sleept. Het is de levenslust van zijn dochter en vooral haar verlangen te gaan demonstreren – net als in de boeken van papa – die hem er weer bovenop helpen.
In vier jaar tijd zou Powell zeven van dit soort korte verhalen maken, comics essays, die alle zeven gebundeld zijn in Save it for Later. Powell beschrijft, vaak aan de hand van hoe zijn oudste dochter op de situatie reageert, hoe het gezinsleven in die periode keer op keer op zijn kop wordt gezet. Door de verkiezing van Trump, de dood van John Lewis, de dood van George Floyd, COVID en vooral de opmars van fascisme en nationalisme.
Al in het eerste verhaal zien we hoe rechts Amerika de overwinning van Trump viert als een oorlog die zojuist is gewonnen, of erger: begonnen. “Losers 4 Prison” leest Powell op de achterklep van een auto waar hij een dag later achter rijdt. Als de chauffeur doorkrijgt dat hij daar niet van gecharmeerd is, begint ze hem te jennen en spoort ze haar drie kinderen aan hun middelvingers naar hem op te steken. Een triviale gebeurtenis die je normaal gesproken schouderophalend van je af zou schudden, maar die door de context ineens een buitengewoon agressieve lading krijgt. Maar het wordt erger. Rechts extremistische symbolen worden al snel openlijk en schaamteloos geëtaleerd op kleding, voertuigen en gebouwen. Zelfs politieagenten doen hieraan mee. De dreiging die hier vanuit gaat is reëel en noopt Powell meer dan eens tot de conclusie dat demonstreren niet alleen een recht is, maar onder dit soort omstandigheden zelfs een morele plicht. In Wingnut onderbouwt hij dit standpunt en bekent hij in zijn eentje met borden om het plein gelopen te hebben voor de rechtbank in zijn woonplaats.
Het is niet verwonderlijk dat Powell zich zo fel verzet tegen het oprukkend fascisme, nazisme, nationalisme en de roep om witte suprematie. Hij groeide op in Arkansas, in de jaren dat de naweeën van de segregatie nog altijd een flinke wissel trokken op het dagelijks leven. In Good Trouble, Bad Flags verwijt hij zijn ouders dat ze destijds niet voldoende uitgesproken waren. Powell waakt ervoor niet diezelfde misstap te maken. Hij gaat daarbij zelfs zover dat hij zijn dochter al vanaf driejarige leeftijd probeert bij te brengen hoe de vork in de steel zit. Omdat dit uiteraard te abstract is voor een kind van die leeftijd, deelt hij de wereld op in good guys en bad guys, waarbij hij gemakshalve rechts Amerika vrijwel volledig op die laatste hoop schuift. Het zijn momenten waarop je je afvraagt of Powells activisme niet te ver doorslaat en of hij hiermee niet tegen zijn eigen oproep tot verdraagzaamheid zondigt. Ironisch genoeg bekent hij in Wingnut dat hij zich van deze paradox bewust is.
Het meest compromisloze essay is zonder twijfel About Face over de kracht en het gevaar van symbolen. Door te verwijzen naar zijn eigen jeugd, waarin hij gefascineerd was door de militaire insignes van zijn vader, betoogt hij hoe onze zucht naar symbolen niet alleen kinderachtig, maar ook gevaarlijk is. Symbolen verdelen de wereld in sympathisanten en de rest en maken de wereld bedrieglijk overzichtelijk. Powell betoogt bovendien dat symbolen in de handen van een tegencultuur die stoelt op egoïstisch ongenoegen, een even gemakzuchtige als valse uiting zijn van rebellie. Het grote gevaar is dat ze mensen maar al te makkelijk kunnen overhalen zich aan te sluiten bij fout gedachtengoed. Symbolen zijn immers gemaakt om te verleiden en daarin falen ze zelden.
Als essay is About Face krachtig, maar als strip is het compact en ondoordringbaar. In zijn ijver zijn mening zo exact en overtuigend mogelijk voor het voetlicht te brengen, verliest Powell de leesbaarheid uit het oog. Meer dan een strip, meer dan een verhaal, is About Face een geïllustreerd betoog. Daarbij kneedt Powell zinnen als: “Undead villains in Dracula have a sexy allure in prose, but also illuminate the overarching principle governing why some people respond to power: the seduction of relinquishing agency, of not having the burden of making one’s own choices, of conformity disguised als rebellion, the comforting oblivion of ‘Just Following Orders’.” Door hun lengte worden dergelijke zinnen noodgedwongen over meerdere alinea’s en kaders uitgesmeerd, wat de leesbaarheid niet bevordert.
Hiermee raken we ook gelijk aan de achilleshiel van Save it for Later. Nog los van het feit dat de essays overtuigd en compromisloos links zijn, is Powells behoefte om zijn mening en observaties te delen zo sterk, dat hij regelmatig vergeet een leesbaar verhaal te maken. Je vraagt je meermaals af of strip wel het meest geschikte medium was voor deze essays. Ze zijn krachtig, soms zelfs indrukwekkend, maar net zo vaak als je gefascineerd zit te lezen over de werking en verwording van de Amerikaanse samenleving, zo vaak zit je je ook door taaie passages heen te worstelen. Dat maakt Save it for Later, net als ooit Swallow Me Whole, niet ieders kopje thee.
Nate Powell – Save it for Later. Promises, Parenthood and the Urgency of Protest. Abrams Comicarts. 160 p. hardcover, zwart-wit met steunkleuren. $ 24,99
