Op 10 januari 2016 overleed David Bowie. Sindsdien is zijn werk opnieuw in de spotlight komen te staan. Bowie was niet alleen muzikaal maar vooral ook visueel een van de meest interessante popartiesten en kunstenaars van de afgelopen eeuw. In zijn lange carrière transformeerde hij in steeds nieuwe personages, die allemaal andere muziek maakten. Opvallend is dat bij de Bowie-revival van de afgelopen jaren één bepaald personage domineert. Zeg ‘David Bowie’ en veel mensen zien waarschijnlijk een roodharig, androgyn, buitenaards wezen met een gitaar voor zich: Ziggy Stardust.
Ziggy Stardust, was een van David Bowies vroegste alter ego’s en degene met wie hij begin jaren ’70 doorbrak. Ook nu nog kun je niet anders dan onder de indruk zijn van de reikwijdte van Bowies visie; zijn vooruitziende blik. Of het nu gaat om moderne technologie, om LHBTI-rechten en genderidentiteit of vrijheid van individuele expressie door middel van mode en make-up (paars haar en groene nagellak zijn tegenwoordig doodnormaal): in alle gevallen kun je stellen dat Bowie, in zijn hoedanigheid van Ziggy Stardust, het thema vijftig jaar geleden reeds heeft aangekaart en geëxploreerd. Of het door hem – onder begeleiding van heavy gitaarriffs – aangekondigde eind van de wereld bewaarheid wordt, is nog even afwachten.
Met Bowie. Stardust, Rayguns & Moonage Daydreams komt een levenslange wens uit van tekenaar Michael Allred, de man achter de indie-strip Madman, en Bowie-fan van het eerste uur. Steve Horton (Amala’s Blade, Mike Fortune, Monstrous) schreef het scenario en Laura Allred (de vrouw van) verzorgde de inkleuring. Het voorwoord is van Neil Gaiman.
Bowie-fans hadden natuurlijk altijd al D.A. Pennebakers filmregistratie van Ziggy Stardust’s legendarische laatste concert in 1973, en daarnaast zijn er online ook de nodige documentaires te vinden. Maar nog niet eerder was er zo’n uitgebreide introductie met één bepaalde fase in Bowies carrière als deze, inhoudelijk sterke en gedetailleerde graphic novel. Let wel, het is eerder een biografie van Ziggy dan van Bowie zelf. Over David Jones, afkomstig uit de grijze Londense buitenwijk Bromley, komen we weinig te weten. Stardust begint op het moment dat hij zichzelf al tot David Bowie heeft omgedoopt en, na tien jaar van flops en schnabbels in de marge, in 1972 eindelijk doorbreekt met het conceptalbum The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars. Het verhaal eindigt ook vrij abrupt als Bowie, nauwelijks een jaar later, zijn band The Spiders from Mars ontslaat en het fictieve personage Ziggy Stardust de nek omdraait. De vele transformaties die hierop zouden volgen, van de witte soul van de doorgesnoven The Thin White Duke, de elektronische muziek van de Berlijn-trilogie tot en met het megasterrendom dat de jaren ’80 en Let’s Dance brachten: dit alles wordt slechts kort aangestipt in een epiloog van een paar pagina’s.
Maar de makers van Stardust hebben hun huiswerk goed gedaan, zij presenteren een erg compleet verhaal. En er zíjn ook veel leuke details die het vermelden waard zijn: hoe Bowie aan twee kleuren ogen kwam; dat het nummer Space Oddity in de uitzending van de eerste maanlanding werd gebruikt; hoe beroemdheden bij Bowie thuis op de vloer sliepen. Maar een precieze datering van het moment waarop de drummer van de band zijn haar blondeerde? Dan had ik toch liever een paar pagina’s gezien over de jeugd van David Jones, en het kleinburgerlijke milieu dat hij haatte en ontvluchtte. En hoe, juist door die haat jegens conformisme en stilstand, een onbegrensde nieuwsgierigheid zijn levenshouding werd. In de grauwe wereld van de vroege jaren ’70, toen de Beatles reeds brave huisvaders waren en Flower Power een vage herinnering, moet Ziggy Stardust ingeslagen zijn als een kleurrijke bom.
Stardust vertelt het verhaal erg anekdotisch en bij vlagen fragmentarisch: flitsend van de ene miniscène naar de volgende. En het lijkt soms een opsomming van alle hoofdrolspelers én figuranten in Bowies leven; geen samenwerkingspartner, inspiratiebron, artistieke collega, jeugdvriend of tijdelijk vriendinnetje blijft onbenoemd. Misschien een feest van herkenning voor fans van het eerste uur, maar jongere fans zullen aan de namen van volslagen onbekenden en verbleekte sterren (weet iemand nog wie Steve Marriott was?) waarschijnlijk weinig houvast hebben. Daarnaast wordt het chronologische verhaal regelmatig onderbroken door uitstapjes in Bowies rijke verbeeldingswereld, die bijvoorbeeld niet alleen het heelal en het menselijk cardiovasculair systeem, maar ook de dierenwereld omvat. Verwarrend, maar tegelijkertijd o zo fascinerend.
Stardust is geen kalme vertelling die de lezer bij de hand neemt; eerder een psychedelische trip waar je in wordt gegooid. Halverwege het verhaal heb ik de zoektocht naar vaste grond onder mijn voeten opgegeven en me overgegeven. Je kunt dit verhaal het beste één pagina tegelijk tot je nemen. Op elke bladzijde gebeurt enorm veel en het is visueel pure verwennerij. In de eerste plaats omdat Michael Allreds realistische retrostijl, met stevige lijnvoering, en Laura Allreds kleurenpatroon tot in de kleinste details de jaren ’70 ademen. Ook wie toen nog lang niet geboren was, krijgt zo een indruk van dat tijdperk. In de tweede plaats omdat het boek niet alleen een kijkje biedt in de rijke verbeeldingswereld van David Bowie, maar ook in die van de tekenaar zelf. Michael Allred schrijft in het nawoord dat Stardust een cadeau is aan zijn jongere zelf: het jongetje dat in 1974 toevallig Bowie ontdekte en eindeloze series tekeningen begon te maken van de ‘rock ’n roll alien’ Ziggy Stardust, in een explosie van creativiteit en kleur. En dat is te zien: de inspiratie en het plezier spatten van elke pagina af en niet één lay-out is hetzelfde. Bowie. Stardust, Rayguns & Moonage Daydreams is van begin tot eind een feestje voor het oog, zoals David Bowie dat ook was.
Michael Allred, Steve Horton, Laura Allred – Bowie. Stardust, Rayguns & Moonage Daydreams. Insight Comics, 144 pagina’s, hardcover. $ 39.99
