Joris Vermassen werkt aan een nieuwe beeldroman. In een reeks columns doet hij het complete proces uit de doeken. In deze eerste aflevering gaat hij in op de zin en onzin van research.
Anderhalve meter hoog reikt de stapel boeken. Research voor mijn nieuwe beeldroman, die zich afspeelt tijdens de Eerste Wereldoorlog. In 2012 begon ik met deze collectie; álles moest ik weten over die tragische periode uit onze geschiedenis. Het verhaal is weliswaar fictie, maar de historische feiten moeten correct zijn. Je mag er niet aan denken dat iemand op je boekvoorstelling een pijnlijke fout ontdekt. ‘Nou, Joris, die knopen op het jasje van die onderofficier op het linker prentje in het tweede strookje van pagina 257 moeten niet zwart maar rood!’ Daar sta je dan, met het schaamrood op de wangen. Nee, dat wil je niet meemaken. (Ooit, bij de voorstelling van mijn eerste album, De Verdwenen Stembanden, wees een collega-striptekenaar mij erop dat mijn held op de cover twee linkervoeten had. Jarenlang nachtmerries van gehad.) Ik ben ondertussen een Eerste Wereldoorlog-expert. Sjako’s, gamellen, ransels, schrapnels, latrines, Mauser geweren, 42-centimeter-kanonnen… ze kennen geen geheimen meer voor mij.
Research is bijzonder prettig maar ook verslavend. Hoe hoger mijn stapel boeken werd, hoe meer ik behoefte had aan nóg meer kennis. En toen kwam 2014, het begin van een vier jaar durend bombardement met WO I-literatuur. Prostitutie tijdens WO1, Kunst tijdens WO1, Propaganda tijdens WO1, Eten en drinken tijdens WO1, Ratten en luizen in WO1, Vrouwen en kinderen in WO1 … het hield niet op. Tegen het einde van de herdenkingen in 2018 was ik sufgekocht en -gelezen, maar had ik nauwelijks iets getekend. Ik begreep dat mijn research een vlucht was geweest voor het echte werk: het maken van een strip. Die stapel boeken was het ideale excuus voor mijn uitstelgedrag. Begin dit jaar stopte ik alles in een kast en begon met het schrijven van een scenario. Dat is nu klaar. We zijn zeven jaar verder.
Grondige research biedt geen enkele garantie op een goed verhaal; dat laatste staat of valt met de kracht van de personages, niet met het aantal knopen aan een jas.
Ik heb er mij bij neergelegd: foutjes zijn onvermijdelijk, hoe grondig je research ook is. Voor een van zijn historische romans trok Umberto Eco naar Parijs; in een welbepaalde straat timede hij de nachtelijke wandeling van twee personages, om te controleren of de duur van hun dialoog wel overeenkwam met de afstand die ze ondertussen aflegden. Toen het boek werd gepubliceerd, schreef een lezer dat op die welbewuste nacht in dat jaar een hevige brand had gewoed in die straat; dat de personages zoiets niet hadden opgemerkt!
Mijn scenario is nu in handen van een expert in militaire geschiedenis. Zodra ik die opmerkingen heb verwerkt, kan ik beginnen met het tekenwerk. De tekentafel is geschrobd, de penselen zijn schoongemaakt, de potloden gescherpt. Ik ben er klaar voor. Fuck research, long live creativity!
Lees ook Joris maakt een strip 2: Script
