Doordat we steeds meer via de computer en de smartphone doen, loopt de maatschappij tegen nieuwe problemen op. Zo verbruiken alle datacenters die nodig zijn voor die digitalisering enorme hoeveelheden stroom en koeling. Het landschap wordt ontsierd door enorme blokkendozen die het mogelijk maken dat we allemaal kunnen netflixen, gamen en thuiswerken.
Uit cijfers van vorig jaar bleek dat alleen al Google dagelijks 3,5 miljard zoekopdrachten verwerkt, dat er op Facebook elke dag 350 miljoen foto’s bijkomen. Elke minuut wordt er op Youtube voor 500 uur aan video’s geupload. En de enorme hoeveelheid data die moet worden opgeslagen, wordt alleen maar groter. Doordat we steeds meer digitaal doen en doordat nu nog ongeveer 40 procent van de wereldbevolking niet online is.
Tegen de achtergrond van die ontwikkeling speelt Systeemvoorkeuren van de Fransman Ugo Bienvenu. Het album won vorig jaar de kritiekprijs op het stripfestival van Angoulême, een prijs die elk jaar wordt gegeven door Franse striprecensenten. En inderdaad heeft Bienvenu een gewaagd album gemaakt.
Systeemvoorkeuren speelt in een nabije toekomst waarin opslagcapaciteit voor data een probleem is geworden. Om ruimte te kunnen maken voor de dagelijkse stroom aan digitale vakantiefoto’s of nieuwe spelletjes, moeten er dingen worden gewist. Uit de opslag van bibliotheken of filmarchieven worden die bestanden gewist waar nog weinig vraag naar is. Zoals het werk van de dichter Wystan Hugh Auden, of de film 2001 A Space Odyssey van Stanley Kubrick. Ambtenaar Yves Mathon kan het niet over zijn hart verkrijgen dat zulke mooie dingen voorgoed voor de mensheid verloren gaan. Hij kopieert de bestanden illegaal en slaat de bestanden op in het geheugen van zijn huisrobot Mikki.
Mikki is niet zo maar een robot. Hij is de draagmoeder van het kind van Yves en zijn vrouw Emy, want waarom zou een vrouw nog zelf zwanger worden als we dat in de toekomst kunnen uitbesteden? Wanneer Mathon wordt betrapt en moet vluchten voor zijn leven, staat Mikki er alleen voor. De robot baart het kind en brengt het meisje – ver weg van de bewoonde wereld – al het moois bij wat hij in zich heeft.
Bienvenu schetst in Systeemvoorkeuren een benauwende dystopie, waarin het tonen van je lichaam op Instagram meer waarde heeft dan de klassiekers uit de wereldliteratuur. De wereld die hij beschrijft is zo beangstigend, omdat het dataprobleem niet zo ongeloofwaardig is als het lijkt. Nu we alles kunnen bewaren voor de eeuwigheid, is de kans inderdaad groot dat we ooit voor het dilemma komen te staan wat we nog wel en wat we niet kunnen opslaan.
Bienvenu hanteert een kille tekenstijl waarbij het lijkt alsof hij foto’s overtrekt op papier. De personages krijgen daardoor iets mechanisch. Daardoor oogt de robot Mikki menselijker dan de echte mensen om hem heen. En dat is precies het thema van Systeemvoorkeuren: ontmenselijking. Want uiteindelijk definieert technologie niet de mens. Over alles wat ons wél definieert, geeft Bienvenu een belangrijke boodschap.
Ugo Bienvenu – Systeemvoorkeuren. Uitgeverij Scratch. 168 pagina’s harde kaft. € 29,90
