Het klassieke Blauwbaard-verhaal is al jaren voer voor psychologen. Het oude volksverhaal werd in de zeventiende eeuw door Charles Perrault opgetekend in zijn beroemde bundeling Sprookjes van Moeder de Gans. Maar het gegeven van een vaak onbemiddelde vrouw die zwicht voor een welgestelde man ondanks waarschuwingen dat hij niet deugt, gaat al eeuwen rond in allerlei andere variaties. Wie heeft op de middelbare school niet het middeleeuwse Lied van Heer Halewijn behandeld, waarin een vrouw op zoek gaat naar een verleidelijk zingende ridder ook al weet ze dat hij vrouwen onthoofdt?
In de twintigste eeuw werd het klassieke sprookje door een feministische bril geduid. Het zou iets zeggen over de maatschappij. In het sprookje krijgt een vrouw een leven in weelde, maar mag ze van haar man op straffe des doods één kamer in het huis niet betreden. Het symboliseerde volgens sommige filosofen de patriarchale orde die geen ruimte biedt aan de vrouwelijke zucht naar kennis en inzicht.
Want die zucht (noem het ook nieuwsgierigheid) is waar het hele sprookje om draait. Voor wie niet meer weet hoe het ook alweer precies ging in de versie van Perrault: een jongevrouw is getrouwd met een lelijke maar schatrijke man met blauwe baard. Wanneer hij op reis gaat, geeft hij haar de sleutelbos van het kasteel. Ze mag overal komen, behalve in één kamertje. Uiteindelijk gaat ze er toch een kijkje nemen en ze vindt daar zes lijken van haar voorgangsters. Als Blauwbaard onverwacht thuis komt, wil hij haar ook doden. Net op tijd wordt de vrouw gered door haar broers.
Weer helemaal bij? De Belgische schrijfster Amélie Nothomb schreef een eigentijdse versie van Blauwbaard die tien jaar geleden ook in het Nederlands verscheen. En dat boek is nu door de Canadese Camille Benyamina verstript.
In deze versie speelt Nothomb met het basisgegeven van het sprookje. Blauwbaard gaat over macht en naïviteit. Over hoe je te naïef bent om zien dat iets boosaardig vermomd is als iets goedaardig.
De jonge Saturnine Puissant huurt voor een laag bedrag een kamer in een enorm luxe herenhuis in het centrum van Parijs. Hoe kan dat voor dat geld? Weet ze dan niet dat de man bij wie ze intrekt niet deugt en dat alle eerdere huursters verdwenen zijn, krijgt ze al meteen te horen wanneer ze komt hospiteren voor de kamer. Maar Saturnine wil de kamer per se hebben. De rijke Don Elemirio Nibal y Milcar ontvangt haar met alle egards. Maar denk eraan, krijgt Saturnine te horen: ze mag overal komen, behalve in zijn donkere kamer.
Het leuke aan deze versie van Blauwbaard is dat Nothomb de boel omdraait. Zonder al te veel over de ontknoping te onthullen: niet de vrouw, maar de boosaardige man blijkt uiteindelijk de naieveling.
Benyamina brengt het verhaal in aangename, lichte kleuren. Eigenlijk net iets te aangenaam om de angst die Saturine op een gegeven moment voelt goed over te brengen op de lezer. Normaal verdient ze de kost als kinderboekenillustrator en van dat werk heeft ze net te weinig afstand genomen in deze strip. Maar verder is deze versie van Blauwbaard een aangename variant op een overbekend verhaal. Benieuwd naar wat filosofen in de toekomst zeggen over wat dit album zegt over onze maatschappij.
Camille Benyamina – Blauwbaard. Standaard Uitgeverij. 120 pagina’s, hardcover. € 25,00.
