De carrière van Daniel Clowes dreigde een beetje in het slop te raken. Ooit was zijn comic Eightball een van de best verkopende underground-titels van de Verenigde Staten en zijn bejubelde coming-of-age strip Ghost World werd succesvol verfilmd. Maar sinds de eeuwwisseling maakte hij vooral een aantal teleurstellende albums. Wilson (ook verfilmd), De ideale man en Dodelijk wapen waren weliswaar toegankelijker dan eerder werk als Like a velvet glove cast in iron of David Boring, maar ze misten ook de brille van die meervoudig gelaagde stripromans. Zijn vorige album Patience dateert alweer uit 2016. Sindsdien was hij zoekende.
Maar nu is daar Monica. En verdomd, Clowes laat zien dat hij het nog steeds kan. En hoe. Monica is een striproman vertelt in negen hoofdstukken die elk worden gepresenteerd als apart verhaal, maar die allemaal iets vertellen over de jeugd van de hoofdpersoon Monica die haar hele leven op zoek is naar wie haar echte vader is en naar antwoord op de vraag waarom haar moeder haar als kleuter heeft verlaten.
Met dit album grijpt Clowes weer terug op de vertelvorm waar hij het best in is: zijn eigen leven als uitgangspunt nemen om daarmee een verhaal te maken waarin hij de schijnwerper zet op de minder mooie eigenschappen van de mens. Vooral de mannen zijn in Clowes albums altijd egoïsten, huichelaars en angsthazen. Ze zijn zoals Clowes het zelf ooit noemde in een interview ‘een afgietsel van mijn zelfhaat of zelfingenomenheid’. De vrouwelijke hoofdpersoon in Monica wordt daarentegen – net als eerder de twee hoofdpersonages in Ghost World – in al haar onzekere facetten geportretteerd en is veel sympathieker.
De vergelijking met Ghost World komt niet uit de lucht vallen. Dat boek begon ooit als zelfonderzoek waarbij de twee meisjes Enid en Rebecca twee kanten van Clowes persoonlijkheid symboliseerden, vertelde hij. Ook Clowes was een eenling die geen aansluiting vond bij leeftijdsgenoten en die zich terugtrok in een fantasiewereld als kind, net als de personages uit Ghost World.
Wie iets weet van Clowes jeugd, merkt bij het lezen van Monica dat zijn nieuwe werk teruggrijpt op dat zelfde zelfonderzoek. Alleen graaft Clowes nu een stukje dieper. De auteur groeide net als het personage Monica op in een verknipt gezin. ,,Ik had een heel onzeker gevoel over wie ik was, wat ik kon worden en wat ik verondersteld was te zijn’’, vertelde hij daar ooit over. Zijn ouders scheidden toen hij een jaar oud was. Hij woonde bij zijn moeder die geen geld had en labiel was. Er volgde een andere man die ook al snel weer wegviel in zijn leven. Zijn moeder had een depressie en Clowes groeide deels op bij zijn grootouders.
Met dit in je achterhoofd leest Monica als een poging van Clowes om grip te krijgen op zijn leven. Of zoals hij het zelf ooit zei aan het begin van zijn carrière: ,,Ik gebruik mijn strips om er achter te komen hoe ik om moet gaan met het leven, hoe ik moet begrijpen wat er allemaal aan de hand is in de wereld.’’
De beste boeken van Clowes gaan dan ook eigenlijk over Clowes zelf, en daarin is Monica geen uitzondering. De hoofdpersoon in zijn debuut Like a velvet glove cast in iron, Clay Loudermilk, leek ook qua uiterlijk erg op de auteur. Wanneer Clowes diep in zichzelf graaft, leidt dat tot albums waarin hij de absurditeit van de wereld weergeeft. Met – net als in zijn debuut – ook in Monica weer een centrale rol voor bizarre sektes, basale angst en mensen die ten onrechte geloven dat gebeurtenissen om hen heen worden veroorzaakt door buitenaardse wezens of andere bizarre waanbeelden. Pas aan het eind van Clowes’ nieuwe album accepteert Monica dat het leven veel banaler is dan het lijkt.
Bij het uitbeelden van die zoektocht hanteert Clowes ook in Monica weer het idioom uit pulpstrips uit de jaren ‘50, die hij ooit als kind verslond. Verwijzingen die hij vooral aan het begin van zijn carrière veel gebruikte, inclusief de suikerspinkapsels en veel horrorelementen. Clowes grijpt daar nu weer op terug.
Het resultaat is echter niet een herhaling van allerlei typische Clowes-motieven op een rij. Monica is een sterk verhaal dat leest als een trein, dat vervreemdt, vragen oproept, fascineert, aan het denken zet en ontroert. Clowes heeft sinds David Boring uit 2000 niet meer zo’n goed boek gemaakt. Monica is een mijlpaal in zijn oeuvre. Koop dat boek!
Daniel Clowes – Monica. Concerto Books. 112 pagina’s hardcover. € 28,95
