Graphic novels lenen zich uitermate goed voor het vertellen van persoonlijke verhalen en dus is het schering en inslag om uitgesponnen autobiografieën in deze vorm uit te brengen. Liefhebbers van het genre zitten al jaren op rozen, anderen zien deze trend vooral als saai en voorspelbaar. Bij het verschijnen van weer zo’n autobiografie zijn de verwachtingen dus niet per se hooggespannen en is het hopen op een stripauteur die erin slaagt deze vertelvorm voor iets bijzonders te benutten. Om kort te gaan: Taki Soma slaagt absoluut met haar kortverhalencollectie Sleeping While Standing.
De Amerikaanse Taki Soma is tekenaar, inkleurder en schrijver en heeft haar naam vooral gevestigd met de inkleuring van blockbustercomics en sciencefiction (United States of Murder Inc, Ironheart, Bitch Planet). Haar leven is niet bepaald harmonieus verlopen, verre van, waarmee het vooral een uitdaging is geweest om het behapbaar op papier te krijgen. Had ze gekozen voor een traditionele, chronologische opbouw, dan had haar levensverhaal erg zwaar op de maag gelegen. In vogelvlucht:
Belast met zware jeugdtrauma’s verhuist Taki van haar geboorteland Japan naar het kille Minnesota in de Verenigde Staten. Hier vindt haar moeder een nieuwe man, die zich zal ontpoppen tot de warme vader die Taki nooit had. Haar puberteit en jaren als jongvolwassene worden getekend door drugsgebruik, dood en ziekte. Lichtpuntjes blijken steeds van korte duur.
Niet direct uitnodigend, maar Soma weet het in toom te houden, wat het verhaal ten goede komt. Soma’s keuze om het boek op te bouwen uit negentien korte verhalen van maximaal vier pagina’s, in plaats van één lange vertelling, pakt fantastisch uit. Schijnbaar lukraak volgen de verhalen elkaar op, zonder zich daarbij te bekommeren om de eenheid van tijd.
Haar werkwijze is slim. Soma strooit overal kruimeltjes informatie, die pas later betekenis krijgen. Wat is er precies gebeurd met haar stiefvader? Waarom heeft ze zo’n moeilijke relatie met haar moeder? Waarom zouden we iets moeten weten over haar kat? Uiteindelijk blijkt geen enkele gebeurtenis zonder intentie, al blijft het subtiel en onderhuids. Zo wordt een heftige episode over haar MS-diagnose voorafgegaan door een hilarische fantasie over hoe om te gaan met een zombie-apocalyps.
Een ander moment worden we deelgenoot van de zoektocht naar haar kat, om daarna midden in een verhaal te vallen over een praatgroep, waaruit blijkt wat er nu precies met haar geliefde stiefvader is gebeurd. Soma staat niet enkel stil bij wat haar persoonlijk is overkomen, maar beschrijft ook gedetailleerd een aantal voorvallen in haar omgeving, die haar hebben gevormd. Ze verwerkt bijvoorbeeld een schokkend gesprek met een vriendin over abortus en een moordzaak in haar nabije omgeving.
Haar spierziekte heeft haar gedwongen digitaal te tekenen, waardoor Sleeping While Standing de sfeer ademt van een webcomic. Dit is een stijl die je moet liggen; het kan gemakkelijk kil en afstandelijk aandoen. De kleuren zijn fel en in de mechanische vormgeving merk je duidelijk haar sf-achtergrond. Toch werkt haar kleurgebruik op een ander niveau: het contrast met de overduidelijk zeer persoonlijke en emotionele inhoud is schitterend. Juist doordat de tekenstijl zakelijk en rimpelloos is, knallen de verhalen van het papier. Dit leidt ertoe dat het boek luchtig aanvoelt en lang niet zo zwaar verteerbaar is als je zou verwachten. Qua beleving zit je eerder in een montere superhelden-vibe, dan in de harde realiteit van het leven dat beschreven wordt.
Taki Soma – Sleeping While Standing. Avery Hill. 96 pagina’s. $ 16,95
