Op het omslag van Het getto prijkt een jonge vrouw, temidden van een grote groep kinderen. De tekeningen van David Evrard – met dikke lijnen en ronde hoofden – zijn eenvoudig en vriendelijk en de stijl doet enigszins denken aan het werk van Sempé. Je verwacht dat het om een kinderstrip gaat, maar de titel, de lompen van de kinderen en hun ernstige gezichten lijken dat tegen te spreken. Maar het klopt: Irena is een oorlogsverhaal bedoeld voor een jong publiek, maar het gaat zware onderwerpen niet uit de weg.
Vrijwel direct na de inval van Polen op 1 september 1939, brachten de Duitsers decreten uit om joden te marginaliseren. Om de paar dagen volgden nieuwe regels en nieuwe vernederingen. Na een jaar werden alle joden in Warschau uiteindelijk gesommeerd te verhuizen naar de joodse wijk. De nazi’s bouwden vervolgens een muur om de wijk heen en waarschuwden dat iedereen die wilde ontsnappen ter plekke zou worden doodgeschoten. Dit gold ook voor Poolse burgers die hen daarbij probeerden te helpen. De leefomstandigheden binnen dit getto waren mensonterend. Het enige lichtpuntje bestond uit de humanitaire hulp van het zogeheten Welzijnscomité, waar Irena Sendlerowa de dagelijkse leiding had.
Op een dag krijgt Irena het verzoek zich te ontfermen over een jongetje. Zijn moeder ziet haar einde naderen en wil zeker weten dat hij het getto overleeft. Aanvankelijk twijfelt Irena, maar door alles wat zich daarna voltrekt, besluit ze samen met een van de andere leden van het Welzijnscomité kinderen naar buiten te gaan smokkelen.
Irena Sendlerowa heeft daadwerkelijk bestaan. In totaal smokkelde ze zo’n 2500 kinderen het getto uit. Ze overleefde de oorlog en werd voor haar daden onderscheiden, maar ze werd pas bekend bij het grote publiek nadat haar levensverhaal was opgeschreven (2007) en verfilmd (2009).
Het is lovenswaardig dat de auteurs van deze vijfdelige reeks besloten zich te richten op een jong publiek. Er zijn een hoop kinderen geïnteresseerd in het thema oorlog, maar het is lastig iets te vinden zonder al te gruwelijke scènes dat bovendien aansluit bij hun belevingswereld. Tegelijkertijd is enige aandacht niet overbodig. De kennis over de Tweede Wereldoorlog is bij jongeren een stuk minder dan je misschien zou denken en hoewel zich in de tussentijd voldoende andere oorlogen hebben voltrokken die de aandacht waard zijn, heeft geen van die oorlogen zoveel sporen in onze maatschappij achtergelaten als WOII.
Dat de makers ervoor gekozen hebben een uiterst vriendelijke tekenstijl te combineren met een onverbloemd verhaal, doet in eerste instantie vreemd aan, maar dat went snel. Net als de tekeningen is ook de schrijfstijl eenvoudig en toegankelijk, waardoor misstanden aangekaart kunnen worden zonder dat het de lezer te veel wordt. Dit geeft de makers de vrijheid om zelfs de grootste gruwelen in het verhaal te behandelen.
Jammer is wel dat er niet altijd gelet is op bijpassend taalgebruik. Enerzijds is dat de schrijvers Jean-David Morvan en Séverine Tréfouël aan te rekenen, die met name in het begin een hoop termen op de lezer afvuren die niet of nauwelijks worden uitgelegd. Voor wie nog maar weinig weet van WOII kan dat best verwarrend zijn. Anderzijds kiest de vertaler soms voor woorden die voor jonge lezers lastig kunnen zijn en niet echt aansluiten bij het toegankelijke karakter van de rest van de strip.
Je kunt je daardoor, vooral in het begin, afvragen of Irena wel een kinderstrip is, maar er zijn zoveel keuzes gemaakt die daarop wijzen – naast de al genoemde aspecten zijn de tekeningen erg open, is het aantal stroken per pagina laag, zijn de personages erg stereotiep en worden scènes steevast rustig uitgewerkt met veel beeld en eenvoudige beeldtaal – dat je mag aannemen dat die keuzes bewust gemaakt zijn.
Dat de lat soms wat hoger ligt, voorkomt niet dat Irena een geslaagde kinderstrip is. Sterker nog, die extra uitdaging maakt het voor kinderen – die immers graag serieus genomen worden – misschien wel aantrekkelijker. Bovendien is Morvan een oude rot in het schrijversvak die weet hoe hij een verhaal moet schrijven en dat blijkt, want Het getto leest als een trein, weet de lezer moeiteloos te betrekken bij de lotgevallen van Irena en de kinderen en maakt nieuwsgierig naar het volgende deel.
Jean-David Morvan, Séverine Tréfouël, David Evrard – Irena 1: Het getto. Silvester. 68 pag. kleur, soft- en hardcover. € 9,95 en € 19,95
