Esther en Rita zien elkaar wekelijks tijdens modeltekenen. Esther organiseert de sessies, Rita staat model. De twee hebben een klik, maar zien elkaar alleen tijdens de tekensessies. Verder dan dat reikt hun vriendschap niet. Vandaar ook dat ze niet van elkaar weten dat ze zich elk op een kruispunt in hun leven bevinden en meer raakvlakken hebben dan ze beseffen.
Rita, een vrouw van middelbare leeftijd, is zojuist gescheiden. Aan het begin van het boek betrekt ze zojuist haar nieuwe appartement. De eerste dozen worden opengetrokken en de inhoud krijgt een plaats. Onderwijl mijmert Rita over haar dochter van zestien die bij haar vader blijft wonen, haar moeder die te vroeg en te snel overleed en de onzekerheid over haar recente keuzes en onduidelijke toekomst. Ze was altijd onderdeel van een gezin en nu moet ze haar leven ineens alleen inrichten. Dat vraagt om nieuwe wegen inslaan en naakt model staan is Rita’s manier om zichzelf uit te dagen. De eerste keer voelt ze zich uiterst ongemakkelijk. Ze weet zich geen houding te geven en schaamt zich voor haar lijf.
Ook Esther worstelt met haar lichaam, maar om heel andere redenen. Ze is jong, lijkt nog niet lang zelfstandig te wonen, houdt zich in leven met tijdelijke baantjes en moet haar ouders geruststellen dat het heus goed met haar gaat. De pijnlijke herinneringen aan haar jeugd zijn nog vers. Omdat ze mager en lang was, zonder noemenswaardige borsten, werd ze gepest. Ze ging letterlijk terneergeslagen door het leven tot ze er fysieke problemen van kreeg, die op hun beurt weer een eetstoornis opleverden. Tegenwoordig gaat het beter, maar zelfvertrouwen en liefde voor het eigen lijf kosten haar nog steeds moeite.
De twee vrouwen nemen al snel stappen in de goede richting. Rita verliest haar gêne voor haar naakte lichaam en Esther loopt een leuke jongen tegen het lijf die haar aanbidt. Het geeft beide vrouwen duidelijk meer zelfvertrouwen en hernieuwde levenslust. Maar als voorspoed omslaat in tegenslag, zien we een duidelijk verschil tussen de moeder met levenservaring en de jonge vrouw die net uit haar schulp is gekropen.
Vel is gemaakt door illustratrice Sabien Clement en (toneel)schrijfster en dansrecensent Mieke Versyp. Het is intiem en expressief en voelt als een soloproject, ondanks de samenwerking. Dat kan komen doordat de twee niet voor het eerst samenwerken, of doordat Clement zelf ook (gedichten) schrijft, of doordat Versyp gewend is haar teksten te combineren met beelden (niet verrassend voor iemand die theaterteksten schrijft) of gewoon doordat Clement sessies modeltekenen organiseert en Versyp daarbij regelmatig model staat. Waarschijnlijk is het een combinatie van alle vier. Volgens Clement was de samenwerking in ieder geval intens, met veel overleg, waarbij de rolverdeling ongetwijfeld verwaterd zal zijn.
Dat is het resultaat zeker ten goede gekomen. Vel is niet alleen een innemend verhaal over twee verschillende zoektochten naar een eigen identiteit, maar net zo goed een zoektocht naar een passende manier om dat alles in beeld te brengen. Clement zet haar personages neer in lijntekeningen, gemaakt en ingekleurd met aquarel. Het kleurenpalet is beperkt tot het groen van het omslag, aangevuld met rode en gele accenten en zo heel af en toe wat bruin. Achtergronden ontbreken vaak. Met deze beperkingen als uitgangspunt geeft Clement zichzelf vervolgens volop de ruimte. Pagina’s zijn geen twee keer hetzelfde en bevatten soms een enkele tekening, soms twintig en meestal iets ertussenin. Clement houdt bovendien van een open stijl en probeert haar personages liefst te vangen door zo min mogelijk te tekenen. Het zijn allemaal ingrepen die de tekeningen spannend en sprekend maken, al hebben de gezichtsexpressies er soms onder te lijden. Zo is het verschil tussen Esther en de dochter van Rita op het eerste gezicht niet erg duidelijk.
Het verhaal wordt langzaam verteld, met een sterke focus op beide vrouwen. Dat maakt het intiem. Humor zorgt daarbij voor relativering en voorkomt dat het allemaal te zwaar op de hand wordt. Versyp weet de lezer er bovendien op een slimme manier bij te betrekken, doordat de problemen waar de vrouwen mee worstelen enigszins complementair zijn, waardoor je met name in de tweede helft beseft dat ze elkaar goed zouden kunnen helpen. Je hoopt dat de vriendschap meer vorm krijgt. Vreemd genoeg wilde Versyp de moraal nog een keer benadrukken, met een verhaallijn over wandelende takken die voor een goede gezondheid regelmatig moeten vervellen. Wonend in een terrarium hebben ze daarbij een beetje hulp nodig. Het had achterwege kunnen blijven, want deze boodschap zal weinig lezers ontgaan, maar storen doet het niet.
Het vermelden waard is de hoeveelheid tekst. De laatste jaren lijken Nederlandstalige stripmakers ervan overtuigd dat een strip zoveel mogelijk middels beelden verteld moet worden. Dat zorgt weliswaar voor veel fraaie platen, maar ook voor verhalen die wat weinig vlees op de botten hebben. Als vrijwel elke scène bovendien om inleving vraagt, verdwijnt het contrast en zal het verhaal als geheel juist aan zeggingskracht inboeten. Het zal mede aan haar ervaring als theaterschrijfster te danken zijn, dat Versyp niet in deze valstrik tuint. Er zijn volop scènes die verteld worden in beelden, maar er zijn er ook net zoveel waarin tekst niet geschuwd wordt.
Vel is een intiem portret van twee vrouwen die op zoek zijn naar zichzelf. De een omdat ze zichzelf in de loop der jaren wat is kwijtgeraakt, de ander omdat ze nog niet de tijd heeft gehad zichzelf te ontdekken. Het levert een verhaal op dat met humor en subtiele observaties kijkt naar identiteit en hoe wij ons tot anderen verhouden. Een verhaal ook waarbij de lezer op een slimme manier betrokken wordt, doordat zich regelmatig het besef opdringt dat de twee elkaar zouden kunnen helpen, als de vriendschap maar wat hechter zou zijn. Het is te hopen dat Clement en Versyp vaker de handen ineen slaan.
Mieke Versyp & Sabien Clement – Vel. Oogachtend. 288 pag. hardcover, kleur, € 35,00
