Wanneer ik de recent verschenen luxe editie van Distel en Sloffie uit het cellofaan haal en de bijbehorende genummerde print bekijk, kan ik een kleine huivering maar moeilijk onderdrukken: de kersverse print is gesigneerd door Børge Ring en Patty Klein. Beide auteurs zijn twee jaar geleden kort na elkaar overleden, en ze hebben dan ook lang voor het verschijnen van dit album hun handtekeningen gezet, maar het voelt als een soort schreeuw vanuit het graf. Nee, geen schreeuw natuurlijk, eigenlijk eerder een warme groet. Patty kende ik alleen van Facebook, maar in de laatste jaren voor zijn dood kruiste Børge’s pad een aantal keren het mijne. Ook Joanika Ring, Børge’s weduwe en inktster van zijn tekeningen, heeft de print gesigneerd, en ik vraag me onwillekeurig af hoe het nu met haar gaat.
In 2006 waren Zone 5300-redacteur Marcel Ruijters en ik een middag te gast in het Brabantse Overlangel op de boerderij van Børge en Joanika om hem te interviewen voor onze Scandinavië-special. We waren onder de indruk van de vitaliteit van de toen al hoogbejaarde Deense tekenaar en Oscar-winnaar, evenals van de gastvrijheid die ons daar ten deel viel. Børge’s zicht was niet meer optimaal, maar dat weerhield hem er niet van de ene lade na de andere open te trekken om ons tekeningen en schetsen te laten zien, van de Asterix-films waar hij aan had meegewerkt tot Distel-pagina’s en ongepubliceerd werk. We waren als twee jongetjes in een gigantische snoepwinkel. De Oscar die hij in 1985 had gewonnen voor zijn Anna en Bella kon Børge niet laten zien, want die stond tot zijn grote frustratie op de schoorsteenmantel van zijn producent. Die Oscar zou weliswaar uiteindelijk terugkeren naar de rechtmatige winnaar, maar niet voor lang: een brand legde begin 2012 de boerderij in de as en het beeldje ging verloren, evenals al dat prachtige werk dat we die middag hadden mogen zien.
Het is de herinnering aan een magische middag in Overlangel die naar boven komt bij het zien van de Distel-print – en de herinneringen aan ontmoeting met Børge op animatiefestaivals, en zo nu en dan eens een blijmoedig mailtje als hij weer iets moois had gezien in Zone 5300 – en een lichte melancholie overvalt me. Een gevoel dat wordt versterkt door de strip Distel zelf, die me terugwerpt naar mijn jeugd. Ik was een Pep-lezer, want Sjors vond ik te braaf, maar er waren twee strips in Sjors die ik me mateloos intrigeerden, vermoedelijk door hun weirdness: de griezelstrip Joris Jofel, van Andries Brandt en Carry Brugman (lang voordat die tekenaar verviel tot het overtrekken van foto’s), en Distel dus, die liep van 1970 tot 1974. Aangezien ik slechts halve jaargangen Sjors bezat, ooit eens gekregen van een oom of tante, las ik van de verhalen slechts fragmenten, wat ze onbegrijpelijker maakten en dus geheimzinniger.
Hoe bevalt dus die hernieuwde kennismaking met Distel, 45 jaar later, gezien door de ogen van een volwassen lezer die zich professioneel met strips bezighoudt? Verrassend aangenaam, eigenlijk. Om te beginnen is de Borge en Joanika Ring Collectie van Uitgeverij Favoriet, waarin tot nu toe twee Distel-verhalen zijn verschenen (ook in een softcover-editie), met veel liefde in elkaar gezet. De pagina’s zijn allemaal opnieuw ingekleurd op aanwijzingen van Ring. En nee, men had geen beschikking over de originelen, want die zijn allemaal verloren gaan in de brand, dus zijn alle pagina’s uit de Sjors gescand. Het is dat je beter weet, want het lijnwerk is zó scherp dat je je bijna niet kunt voorstellen dat dit dus ‘tweede generatie’-scans zijn. Daar kan menige grote uitgeverij met zijn integrales van oude favorieten nog een puntje aan zuigen. De strips zijn opnieuw geletterd, en hoewel dat voor mij niet had gehoeven – niks mis met Børge’s originele charmante handlettering – is ook dat heel verzorgd gedaan.
En de verhalen zelf? Distel is een klein bosmannetje met paars haar, dat wordt omringd door een cast van typetjes: een koekoek die haar ei om de haverklap bij Distel dumpt, dokter Kwak, een kikvors die als remedie overal zalf op wil kwakken, Inkie, een octopus die honderden handeltjes drijft, een mol die om de haverklap in de door hemzelf gegraven kuilen dondert, enzovoort. In de twee albums die er nu zijn, Distel en Sloffie en Distel en Henkie, komt een buitenstaander de relatieve bosrust verstoren: Sloffie is een schildpad die de snelste wil zijn en bereid is daarvoor tot het uiterste te gaan, Henkie is een naar, verwend rotaapje dat zijn zin wil doordrijven met behulp van een magische mattenklopper. In de scenario’s van Patty Klein betekent dat een aaneenschakeling van slapstickachtige situaties in een hoog tempo met veel achtervolgingen en misverstanden; een soort Theater van de Lach, maar dan in turbo-overdrive en met gekke dieren.
Dat de strip daarmee wegkomt, heeft veel te maken met de dynamische tekeningen van Ring, die het scenario – hoe zot vaak ook – met gemak dragen. Alles kan en alles mag, en het is duidelijk dat de makers er veel plezier in hebben gehad. Rings stijl leunt stevig op het Disney-idioom uit de hippe jaren 60, en bijna elk plaatje swingt – Rings animatieachtergrond verloochent zich niet. Dat laat onverlet dat ik razend benieuwd ben naar de eerste vier albums in de reeks (Favoriet gaf de laatste twee Distel-verhalen als eerste uit), die werden geschreven door Lo Hartog van Banda, die het personage Distel samen met Ring bedacht. Van Banda was een van de beste stripscenaristen die we hier ooit hebben gekend: een rasverteller met vele iconische reeksen op zijn naam, van Argonautjes en Ambrosius tot Arman en Ilva en Arad en Maya (alle goeds begint met A). En niet alleen dat: hij was ook verantwoordelijk voor Fingers, het beste post-Goscinny-Lucky Luke-album ooit.
Samengevat: de Borge en Joanika Ring Collectie zal in totaal uit negen albums bestaan, waaronder één niet-Distel-verhaal, Kobus en Kachelmans, dat in 1973 en ’74 in Sjors liep. Er is dus nog wat om naar uit te kijken. En als klap op de vuurpijl zullen ook de volgende zeven luxe edities een gesigneerde prent krijgen: Børge Ring en Patty Klein hadden zulk groot vertrouwen in Favoriet, dat ze dus voor hun dood alles vooruit hebben gesigneerd. (Van Banda, die al veel langer niet meer onder ons, is uiteraard de grote afwezige.) Nog zeven keer een warme groet van gene zijde. En het beste middel tegen de daaruit voortvloeiende melancholie is een album van Distel oppakken en genieten van een jeugdstrip zoals ze alleen in die malle jaren 70 werden gemaakt.
Børge Ring & Patty Klein – Distel 9: Distel en Henkie. Uitgeverij Favoriet. 44 pagina’s hardcover, met gesigneerde en genummerde prent, oplage 50. € 29,95.
Børge Ring & Patty Klein – Distel 8: Distel en Sloffie. Uitgeverij Favoriet. 44 pagina’s hardcover, met gesigneerde en genummerde prent, oplage 50. € 29,95.
Beide delen ook verkrijgbaar als softcover, zonder prent: € 12,50.
