In het wereldje van de strips is Willem Ritstier een prominente naam. Allereerst als schrijver van scenario’s. Voor de betreurde Minck Oosterveer schreef hij de verhalen voor series als Zodiak, Nicky Saxx en Ronson Inc. Daarnaast schreef en schrijft hij Ward (getekend door Marissa Delbressine), Roel Dijkstra (tekeningen Roelof Wijtsma) en Saul (Apri Kusbiantoro).
In 2017, het jaar dat hij de Stripschapprijs ontving, verscheen een graphic novel die niet alleen door hem geschreven, maar ook getekend was, Wills kracht. Het is een persoonlijk boek over het ziekteproces en het uiteindelijke overlijden van Ritstiers vrouw Will. Hij maakte het in een strakke, sobere stijl, met een opvallende nieuwigheid: hij tekende geen gezichten, wat het verhaal krachtiger maakte.
Opstaan… En doorgaan is het vervolg op Wills kracht. Het gaat over het doorgaan na het verlies van de geliefde, de aanwezige afwezige. Soms ligt ze in gedachten nog steeds naast Willem in bed en ze praat tegen hem als hij op de bank ligt: gaat hij haar kleren nog een keer opruimen?
Ze heeft, zoals we in Wills kracht konden lezen, gezegd dat Willem niet alleen moet blijven. Hij voegt daad bij het woord en slaat aan het daten. Dat gebeurt met veel twijfels en met onzekerheid over hoe dat tegenwoordig gaat. De scènes die Ritstier schetst, bevatten vaak een mengeling van treurigheid en humor. Het is een wereldje dat ik in strips nog niet op deze manier tegenkwam.
Het huis is leeg, ook omdat Willems dochter het huis uit is en zijn zoon verkering krijgt en daardoor minder thuis is. Dat doet een beetje denken aan Het lege nest van Peter de Wit, al is de thuissituatie daar toch anders: de ouders hebben elkaar nog.
Ook de zoon heeft het niet gemakkelijk met het verlies van zijn moeder. Bij hem uit zich dat in hypochondrie: hij meent van alles te voelen en is bang voor mogelijke kwalen. Vaste makker is de hond Yappo, die natuurlijk elke dag aandacht vraagt en die ervoor zorgt dat Willem de deur uit gaat. Een van de vrouwen met wie hij afspreekt blijkt bij hem in de buurt te wonen. Met haar neemt hij geregeld door hoe het met het daten staat.
Ritstier heeft in Opstaan… En doorgaan dezelfde sobere tekenstijl: strakke, forse lijnen die overal dezelfde dikte hebben, en een egale inkleuring. De kleurstelling geeft vaak weer hoe de stemming is. Gezichten worden opnieuw niet ingetekend, waardoor elke expressie moet komen uit de houding van de personen. Dat gaat voor de lezer eigenlijk vanzelf: ik heb de gezichten niet gemist. Dat betekent dat Ritstier houdingen en gebaren goed weergeeft.
De emoties weet Ritstier met minimale middelen inleefbaar te maken. Heel goed wordt dat duidelijk in de verhouding tussen de zoon en de vader. Er wordt weinig gesproken over het gemis van Will, maar je merkt dat dat er altijd tussen hangt. De gesprekken lijken soms een beetje afstandelijk, omdat ze langs het eigenlijke onderwerp scheren, maar door de kleine mededelingen heen voel je de betrokkenheid, de vertrouwdheid, de liefde.
Ritstier is het best als hij zaken impliciet houdt. Je voelt de bezorgdheid en misschien zelfs de onmacht. Je voelt dat hij zijn zoon moet loslaten, die nu hij verkering heeft ook meer zijn eigen gang gaat. Hij gunt dat zijn zoon en tegelijkertijd schrijnt het. Dat dubbele maakt het boek gelaagd.
Enkele keren is Ritstier wel expliciet, als een soort voice-over. Die tekstjes zijn in grote letters geschreven. Bijvoorbeeld de vraag hoe lang het gemis gaat duren en de mededeling dat de plek op de bank leeg blijft. Ik vermoed dat de auteur hier zowel zijn lezers als zichzelf onderschat. Ook zonder deze teksten maakt hij heel goed duidelijk wat hij wil vertellen.
In het nawoord wordt nog een keer kort verteld wat we al hebben kunnen lezen. Ook een groot deel van die tekst lijkt me overbodig. Er had volstaan kunnen worden met vertellen van wat er gebeurd is na afloop van het verhaal.
Het zijn maar kleine smetjes. Ook Opstaan… En doorgaan is een indrukwekkend boek. Ritstier heeft een nietsontziende, warme eerlijkheid, niet alleen tegenover zijn omgeving, maar vooral ook tegenover zichzelf. Het is een particulier verhaal, maar het zou me niet verbazen als het juist daardoor voor veel mensen in soortgelijke omstandigheden herkenbaar en troostend is.
Willem Ritstier – Opstaan… En doorgaan. Verder na verlies. Uitgeverij Volt. 200 pagina’s. €20,00.
