De moord op de zes jonge kinderen Goebbels door hun eigen ouders, spreekt al decennia tot de verbeelding. Dat de nazikopstukken vlak voor het einde van de oorlog hun eigen kinderen vergiftigden, zegt veel over de waanzin van hun inktzwarte ideologie. De moord inspireerde dan ook meerdere kunstenaars, onder wie de Duitse schrijver Marcel Beyer die er ruim twintig jaar geleden zijn roman Vliegende Honden aan wijdde. De Oostenrijkse Ulli Lust verstripte het boek dat nu is vertaald door uitgeverij Scratch onder de titel Stemmen in het duister.
Lust is bekend van haar autobiografische albums Vandaag is de laatste dag van de rest van je leven en Hoe ik probeerde een goed mens te zijn. Het zijn albums waarin ze vooral verraste door de soms exhibitionistische openheid en gedurfde eerlijkheid waarmee ze zichzelf bloot gaf. Voor Stemmen in het duister bewerkte ze het verhaal van een ander en dat gaat haar minder goed af.
Het vuistdikke album kent twee hoofdpersonen, die beiden echt bestaan hebben. Er is de geluidstechnicus Hermann Karnau die een morbide fascinatie heeft voor het vastleggen van allerlei menselijke geluiden, tot aan het doodsgereutel van creperende soldaten op het slagveld aan toe. En er is Helga, de oudste van de zes kinderen van Hitlers vertrouweling Joseph Goebbels. Beide levens kruisen elkaar in de laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog, vlak voordat Karnau in de Berlijnse bunker de stem van Adolf Hitler moet vastleggen. Het is daar waar het gezin Goebbels onderdook, tot de ouders besloten collectief zelfmoord te plegen. Hoewel de hoofdpersonen echt bestaan hebben, heeft Beyer in zijn boek veel gebeurtenissen verzonnen. Zo is de vriendschap die tussen Karnau en Helga ontstaat volledig aan zijn fantasie ontsproten.
Waar het in deze verstripping wringt, is dat Lust zich het verhaal niet goed eigen heeft gemaakt. Vliegende honden was een gelaagde roman die niet zo één twee drie in stripvorm is te vertalen door de tekst van wat plaatjes te voorzien. Helaas heeft Lust vooral dát gedaan. Het resultaat is van wisselende kwaliteit, met heel sterke scènes (zoals die over Helga die aanvoelt komen welk lot haar te wachten staat), maar ook met dodelijk saaie. De eerste vijftig pagina’s van Stemmen in het duister zijn echt doorbijten en het einde, waarin een bejaarde Karnau terugkijkt op de gebeurtenissen in de bunker, heeft niet de overtuigingskracht die het had kunnen hebben. Beyer zette Karnau neer als een griezel, dat is hij in Lusts versie veel minder. Ook worden allerlei thema’s uit de roman, zoals het verhaal over de vleermuizen, wel aangestipt, maar niet voldoende uitgewerkt.
Stemmen in het duister is geen slecht boek geworden. Daarvoor zitten er teveel sterke stukken in deze ruim 350 pagina’s tellende pil. Maar strip is nu eenmaal een heel ander medium dan literatuur. Lust had ervoor moeten kiezen de lijn in het boek van Beyer iets meer los te laten. Om desnoods bepaalde zijlijnen niet in haar strip te verwerken en andere juist meer aandacht te geven. Dan was het een veel beter boek geworden.
Ulli Lust en Marcel Beyer – Stemmen in het duister. Uitgeverij Scratch. 368 pagina’s, hardcover. € 29,90
