Strips

Urbanus behoudt ook na 183 delen zijn plezierige levenshouding

Urbanus is een van de oervaders van de Vlaamse comedy en hij heeft zich al op allerlei gebieden gemanifesteerd: als komiek, zanger, acteur en ook als stripscenarist van de serie De avonturen van Urbanus, die hij samen met Willy Linthout schrijft, de tekenaar van de strip. Linthout kennen we van de indrukwekkende graphic novels Jaren van de olifant en Wat wij moeten weten, over respectievelijk de dood van zijn zoon en zijn moeder.

De serie De avonturen van Urbanus telt intussen 183 delen. Het laatst verschenen deel is Urbanov Protski, een deel waarin er Russen verschijnen in Tollembeek, het plaatsje waar alle avonturen zich gewoonlijk afspelen.

Urbanus lijkt uiterlijk op de komiek. Hij heeft bijvoorbeeld een baard. Tegelijkertijd is hij als stripfiguur een kind: hij gaat naar school, rijdt op een driewieler en op zijn slaapkamer ligt speelgoed. In het strippersonage komen de volwassene en het kind samen. Urbanus zou bijvoorbeeld best met de juf naar bed willen en er is ook sprake van dat hij in de politiek zal gaan. Tegelijkertijd moet hij braaf naar school.

Misschien is dat wel het ideaal van veel volwassenen: je volwassen vermogens hebben en tegelijkertijd de verantwoordelijkheden die een kind heeft. Of: volwassen zijn, maar onbekommerd kunnen spelen. Dat spelelement, het plezier maken, is eigen aan het hele oeuvre van Urbanus en het wordt ook duidelijk in de strip: die draait om de vermakelijke scènes en daar moet je de albums ook om lezen. De grote lijn is er wel, maar die is minder duidelijk en misschien ook minder belangrijk.

Aan het begin van Urbanov Protski is er een misverstand: er gaat het gerucht dat Urbanus in de politiek gaat. De krant meldt het en zijn ouders, Cesar en Eufrazie zijn trots. Later blijkt het op een misverstand te berusten. Urbanus is aangereden en is opgenomen in een kliniek, waar hij ook weer pech heeft: er blijkt alleen een rolstoel met vierkante wielen beschikbaar te zijn. Zo gaat het verhaal van grapje naar grapje en van misverstand naar misverstand. Voor de rest van het album is de politiekpassage niet van belang.

De Russen die in het dorp verschijnen zijn traditioneel gekleed. Je zou ook kunnen zeggen dat hier sprake is van stereotypering. Dat is ook zo, maar dat is ook de bedoeling. Door het gebruik van clichés wordt meteen duidelijk wat er bedoeld wordt: dat zijn Russen, dit zijn domme agenten, dat is een aantrekkelijke schooljuf, hier nog een pastoor die niet al te vroom is. Als iets verkeerd verstaan is, komt dat door het gestamel van ‘een chinees manneke met een hazenlip’.

Dat is natuurlijk oppervlakkig, het bevordert misschien niet de inclusiviteit en zal ook wel niet maatschappelijk verantwoord zijn, maar het hoort nu eenmaal bij een strip als Urbanus, die op andere dingen focust. Je kunt bij een vechtfilm ook het verwijt plaatsen dat er zoveel geweld in voorkomt, maar het hoort bij het genre. Bij Urbanus gaat het om de min of meer gemakkelijk lach en alles moet in dienst daarvan staan.

Daar moet je wel van houden. De lezers van de Urbanusstrips zoeken verstrooiing en niet veel meer. Wie wel wat meer wil (een degelijk verhaal, een stevige thematiek), die kan terecht bij andere strips. Eerlijk gezegd is Urbanus niet direct mijn strip, maar ik kan me wel voorstellen dat mensen ervan houden. Ik heb ook niet zoveel albums van Suske en Wiske gelezen en die hebben ook een enthousiast publiek. Ieder zijn smaak.

Qua sfeer doen De avonturen van Urbanus mij een beetje denken aan Nero. Misschien door de dorpse setting en het soort personages dat erin speelt. Het zijn strips zonder regelrechte helden, maar we volgen dorpsbewoners die het een en ander meemaken. Ook het absurdisme komt in beide strips terug. In Urbanov Protski verliezen bijvoorbeeld veel mensen hun huid in een wonderlijke machine en Urbanus gaat vaak vergezeld van een tweedelige hond.

Voor alles is Urbanus een luchtige strip. De levenshouding is: wat er ook gebeurt, je moet ervoor zorgen dat je plezier hebt. De dorpsgemeenschap is een overzichtelijke wereld en misschien is dat ook wel de wereld waarin je een veilige basis hebt, zodat je je niet zoveel hoeft aan te trekken van globalisering en europeanisering. De Russen komen wel, maar de dorpsgemeenschap blijft intact. De verhoudingen blijven zoals ze altijd al waren. Er zijn ontwikkelingen, compleet met robots en laserwapens, maar wat uiteindelijk blijft is het dorp, met zijn stamcafé, zijn dorpsagenten en de dorpsgenoten die je allemaal kent.

Linthout en Urbanus – De avonturen van Urbanus 183, Urbanov Protski. Standaard Uitgeverij. 32 pagina’s. € 6,99.