De slag bij Borodino in september 1812 was een slachtpartij die zijn weerga in de geschiedenis niet kende. Tijdens de veldtocht tegen Rusland konden de legers van Napoleon lang oprukken. De Russische troepen trokken zich steeds verder terug totdat ze de Franse troepen zo’n 120 kilometer ten westen van Moskou bij het dorp Borodino opwachtten.
De lijken stapelden zich tijdens de slag die volgde zó hoog op, dat de Fransen volgens getuigen uiteindelijk over een ommuurde schans van de Russen heen konden lopen. De Russen trokken zich daarna verder terug. Maar Napoleon had zó veel manschappen verloren en de aanvoerlijnen naar het front waren zó lang geworden, dat hij met de staart tussen de benen Rusland moest verlaten toen de winter inviel, achterna gezeten door wraakbeluste Kozakken en huzaren. Het drama van de terugtocht staat in elk geschiedenisboekje. Van de 680 duizend Napoleontische soldaten (een samenraapsel van onder meer Fransen, Duitsers, Polen en Nederlanders) kwamen er naar schatting slechts zo’n 40 duizend levend thuis.
Tegen die achtergrond speelt Simon Spruyts jongste beeldroman De tamboer van Borodino. Hoofdpersoon is de jonge Vincent Bosse die als trommelaar achter de eerste linies van het immense Napoleontische leger mee marcheert. De jongen heeft een engelachtig uiterlijk en dat zal zijn redding blijken. Telkens weer is er een andere oudere man die hem onder zijn hoede neemt en beschermt tegen de verschrikkingen om hem heen.
Spruyt heeft er niet voor gekozen Vincents engelachtige voorkomen alleen te gebruiken als contrast tegen de orgie van geweld waar de Russische veldtocht op uitdraait. Vincents opportunistische karakter om alles te doen om maar te overleven, contrasteert evengoed met zijn onschuldige uiterlijk.
En dat maakt De tamboer van Borodino een overtuigend album. Spruyts personages zijn weliswaar karikaturen,maar wel geloofwaardige. Hun keuzes zijn, hoe wreed ook, volledig invoelbaar gemaakt. Zonder dat Spruyt al te expliciet wordt, overigens. De blinde moordpartijen brengt hij niet gedetailleerd in beeld. En de prostitutie van Vincent om zijn vege lijf te redden wordt alleen gesuggereerd en nergens besproken.
Het verhaal wordt verteld door de op leeftijd gekomen Vincent die een gesprek voert met schrijver Leo Tolstoj. Die zoekt ooggetuigenverslagen voor een roman waar hij aan werkt, het latere Oorlog en Vrede (dat inderdaad aanvankelijk als Eind goed, al goed verscheen, zoals Spruyt terloops memoreert). Een bekende uitspraak van Tolstoj was: Wees scherp in uw blik, maar zacht in uw oordeel. Het had zo maar de opdracht kunnen zijn aan de lezer van De tamboer van Borodino. Uiteindelijk draait het hele album rond de vraag: hoe zou u handelen onder zulke omstandigheden?
Spruyt maakt al jaren het ene sterke album na het andere. Anderhalf jaar geleden maakte hij indruk met zijn fictieve Rubens-biografie Bouvaert, elegie voor een ezel. En daarvoor maakte hij het groteske sprookje Papa Zoglu en het ingetogen Junker, een Pruisische blues. Met De tamboer van Borodino zet de Vlaming de sterke lijn uit die albums door. Zijn tekenstijl heeft hij voor de gelegenheid aangepast en meer expressionistisch gemaakt. De manier waarop Spruyt in contourloze kleurvlakken de hel van de oorlog in beeld brengt, maakt meer indruk dan veel van zijn realistisch tekenende collega’s ooit maakten.
Simon Spruyt – De tamboer van Borodino. Le Lombard. 120 pagina’s, harde kaft. € 29,95
