De titel Inferno van Dante Alighieri roept beelden op van zwetende zondaars, demonische figuren en een strakke hiërarchie van hel en verdoemenis. Het is onderdeel van De Goddelijke Komedie en één van de grootste literaire werken aller tijden, doorspekt met middeleeuwse theologie, complexe structuren en meer symboliek dan een overvolle kathedraal.
Het is dan ook geen verrassing dat dit meesterwerk een rijke bron van inspiratie blijft voor kunstenaars door de eeuwen heen. Maar hoe vertaal je een literair werk dat zo sterk leunt op poëzie en filosofie naar een graphic novel? Paul en Gaëtan Brizzi gingen deze uitdaging aan. Dante’s hel is hun visuele adaptatie van een van de meest invloedrijke verhalen ooit, en het resultaat is… indrukwekkend, maar niet zonder haken en ogen.
De Brizzi-broers zijn geen kleine jongens. Ze zijn onder andere gelauwerd als de mannen achter Disney’s moderne klassiekers als de Klokkenluider van de Notre Dame, Tarzan en Fantasia 2000. Hier doen ze het helemaal alleen en pakken ze het ambachtelijk aan, schijnbaar (niet echt) enkel met potlood en papier.
Ze gaan back to basics en benutten hun talent om pagina’s te vullen met dynamiek en emotie. Elke tekening is als een schilderij, met rauwe, expressionistische lijnen en diepe, contrastrijke schetsen. Hun interpretatie van de negen cirkels van de hel is even betoverend als verontrustend. Waar Dante woorden als wapens hanteerde, kiezen de Brizzi’s voor beelden.
De broers maken de hel tot een plek die leeft en ademt. De woedende winden in de tweede cirkel, die zondaars heen en weer slingeren, worden weergegeven in een draaikolk van lijnen en vormen. De ijzige stilte van het laatste niveau, waar Lucifer zelf gevangen zit, is even beklemmend als hypnotiserend. Dit is kunst in zijn meest pure vorm: visueel meeslepend, overweldigend in zijn details.
Maar visuele pracht is niet genoeg om Dante’s diep filosofische tekst volledig recht te doen. Het originele werk zit vol reflecties op zonde, moraliteit en de aard van het menselijk bestaan. Deze lagen worden grotendeels opgeofferd voor het visuele spektakel. Begrijpelijk, gezien de beperkingen van het medium, maar toch jammer.
Het verhaal volgt Dante’s klassieke reis door de hel, geleid door de Romeinse dichter Vergilius. De Brizzi’s blijven trouw aan de structuur van het origineel: van de poorten van de hel tot de diepste cirkel. Maar terwijl Dante’s Inferno bekend staat om zijn rijke dialoog en reflectie, is de graphic novel veel beknopter. Vergilius’ rol als gids en filosoof wordt in deze adaptatie meer die van een visueel baken, een etherische verschijning die Dante door het inferno leidt.
Voor lezers die vertrouwd zijn met Dante’s Inferno is deze graphic novel een intrigerende herinterpretatie. Het is boeiend om te zien hoe de Brizzi’s de thema’s van zonde en straf opnieuw vormgeven, met visuele kracht die emoties oproept waar woorden tekort kunnen schieten. Maar voor een lezer die minder bekend is met het originele werk, kan het verhaal wat abstract overkomen. Zonder Dante’s toelichting voelen sommige scènes meer als surrealistische dromen dan als doordachte allegorieën. Dit is een strip die baat heeft bij voorkennis.
Het is interessant om stil te staan bij de vraag waarom de Brizzi-broers ervoor hebben gekozen om Inferno juist nu te adapteren. In interviews hebben ze aangegeven dat thema’s als schuld, straf en verlossing vandaag de dag net zo relevant zijn als in Dante’s tijd. De wereld worstelt nog steeds met morele vragen, van klimaatverandering tot sociale ongelijkheid, en de hel wordt een metafoor voor menselijke fouten en de consequenties daarvan. Deze moderne relevantie is voelbaar in de graphic novel, hoewel het misschien niet altijd expliciet wordt gemaakt. Met een andere – minder filosofische – bril op zou je ook kunnen stellen dat Inferno een gelegenheid is om de meest fantastische monsters te kunnen tekenen.
Daarnaast is het onmiskenbaar dat hun achtergrond in animatie de graphic novel vormgeeft. Dit is geen traditionele strip, maar een visuele symfonie, waarin elke pagina een zorgvuldig gecomponeerd frame is. Het roept de vraag op of deze graphic novel niet beter tot zijn recht zou komen als een animatiefilm. Maar dat is wellicht een discussie voor een ander moment. Daarbij, de schitterende pracht van de paginavullende tekeningen zouden we voor geen goud willen missen.
Al in het voorwoord benoemen de makers hoe moeilijk (onmogelijk) het is de balans te vinden tussen trouw blijven aan Dante en het volgen van een eigen artistieke visie. De Brizzi’s slagen erin om de geest van Inferno te vangen – de gevoelens van angst, wanhoop en verwondering – maar verliezen onderweg enkele van de filosofische nuances. Dit is niet per se negatief: het maakt de strip toegankelijker en visueel aantrekkelijker. Maar het kan ook een gevoel van gemis achterlaten bij lezers die op zoek zijn naar de volledige gelaagdheid van het origineel.
Dante’s hel is een graphic novel die durft. Het is een werk dat zich staande houdt op de grenzen van zijn medium, met visuele pracht die adembenemend is. De Brizzi-broers hebben een interpretatie gemaakt die zowel respectvol is naar Dante als uniek in zijn eigen recht. De hel blijkt nog maar eens niet alleen een plaats van straf, maar ook een bron van inspiratie en creativiteit.
Voor wie een puristische adaptatie zoekt, is dit boek misschien niet de juiste keuze. Voor lezers die openstaan voor een visuele herinterpretatie van een literair meesterwerk, biedt deze bewerking een unieke en meeslepende ervaring. Dante’s hel is meer dan een adaptatie; het is een kunstwerk op zich. Als de hel er echt zo uitziet, dan mogen ze mijn ticket alvast reserveren.
Paul & Gaëtan Brizzi – Dante’s Hel. Silvester Strips. 160 pagina’s. € 39,99.
