In 2012 publiceerde de Spaanse journalist en schrijver Antonio Iturbe La bibliotecaria de Auschwitz, in het Nederlands vertaald als De bibliothecaresse van Auschwitz, gebaseerd op het levensverhaal van Dita Kraus. Kraus overleefde de Holocaust en wist op die manier haar verhaal met Iturbe te delen. De bibliothecaresse van Auschwitz werd in 31 talen gepubliceerd. Onlangs was er ook een vertaalslag naar een beeldverhaal.
Het is eind jaren 30. Edita Adlerova, bijgenaamd Dita, is een boekenwurm die de wereld om haar heen steeds meer ziet veranderen. Op een dag worden Dita en haar ouders opgeroepen om naar Auschwitz te gaan, waar ze met haar familie in kamp BIIb terechtkomt. Daar komt ze in contact met Fredy Hirsch, de leider van het kamp. Ze krijgt van hem de belangrijke taak om zich te ontfermen over de paar boeken die zich in Auschwitz bevinden. 
Dat handjevol boeken vormen een klein, maar illegaal sprankje hoop binnen het vernietigingskamp.
Het duo dat verantwoordelijk is voor de stripversie van De bibliothecaresse van Auschwitz bestaat uit scenarist Salva Rubio en tekenaar Loreto Aroca. Voor hun werk verdienen ze lof. Het moet een klus zijn geweest om 400 romanpagina’s samen te vatten in 140 strippagina’s. Zeker omdat de doelgroep van de strip anders is dan die van de roman. Het origineel wordt gezien als volwassen literatuur terwijl de stripversie is bedoeld voor 13 jaar en ouder. Dat is direct duidelijk te zien aan het omslag, waarbij de jonge Dita de lezer rebels in de ogen kijkt. Het taalgebruik is niet al te ingewikkeld en hoewel de strip de gruwelen van de Holocaust niet verbloemt, wordt het bij lange na niet zo direct weergegeven als bijvoorbeeld in Maus gebeurd. 
Daarmee is het een strip geworden die een zware geschiedenis op een laagdrempelige manier vertelt. En dat is bewonderenswaardig.
Toch is een kritische noot op zijn plaats. De bibliothecaresse van Auschwitz heeft een verteller die niet te stoppen is. Alles wordt verteld: op het moment dat het gebeurt, voordat het gebeurt, en zelfs tot op het punt dat het als spoiler aanvoelt. Omdat de verteller zo’n enorme aanwezigheid heeft, leidt dat er ook toe dat de karakters zelf minder aan het woord komen. Daardoor blijft het verhaal oppervlakkig en krijg je als lezer niet de binding met de personages die je zou willen. Op zich is een verteller voor een adaptatie als deze niet verkeerd, maar De bibliothecaresse van Auschwitz leunt er veel te veel op.
En dat is eeuwig zonde, want als je de verteller negeert en je alleen op het tekenwerk en de dialogen richt, dan is het verhaal nog goed te volgen. Aroca laat met haar duidelijke uitdrukkingen, haar soms wat symbolische beeldtaal en sfeervol kleurgebruik (wat steeds grimmiger en dreigender wordt) zien dat zo’n aanwezige verteller helemaal niet nodig is. De momenten dat het tekenwerk het voortouw neemt, zijn de momenten dat De bibliothecaresse van Auschwitz op zijn sterkst is. En gelukkig valt dit vaak samen met de momenten in het verhaal die de meeste impact hebben.
De bibliothecaresse van Auschwitz is zeker geen slechte graphic novel, maar voelt vooral aan als een samenvatting van de originele roman. Tegelijkertijd maakt het een zwaar verhaal toegankelijk voor een jongere generatie. Het zijn de twee gedachten waarop dit verhaal hinkt.
Antonio Iturbe & Loreto Aroca – De bibliothecaresse van Auschwitz. De Fontein Jeugd. 144 pagina’s hardcover. € 19,99.
